ΔΡΟΠΟΛΗ σύντομη γραφή πατριδογνωσίας

                                   Η  ΔΡΟΠΟΛΗ

 

Σύντομη γραφή πατριδογνωσίας**

 

                                          Η  Δρόπολη από την Κοσσοβίτσα

1)ΕΙΣΑΓΩΓΗ

-- Το περίγραμμα της Δρόπολης το αγγαλιάζεις ολόκληρο με μιά ματιά.Ξεχωρίζει ξεκάθαρα , η Δρόπολη,από το περιβάλλον της καθώς ορίζεται από τα βουνά της.Από το κατέβασμα της Μουργκανας πρός το βουνό των Ζωναριών ,ως το στενό ανάμεσα από Αργυρόκαστρο και Αντιγόνεια,περίπου 45 χιλιόμετρα μήκος,ως τρία χιλιόμετρα πλάτος,το στενόμακρο λεκανοπέδιο κυκλώνεται από βουνά.

  Στα δυτικά ,από το Σοπότι του Αργυροκάστρου έως την Στουγάρα , είναι το Πλατοβούνι ,με ανώτερο ύψος 1200 μέτρα και την χωρίζει από τον νομό Δελβίνου. Ανατολικά απλώνετε το "μοναχικό" Μπουρέτο , που εκτείνεται σε Αλβανία και Ελλάδα και χωρίζει την Δρόπολη από το Ελληνικό και Αλβανικό Πωγώνι , ως το πέρασμα ανάμεσα από Ραντάτες και Αργυροχώρι.Από εκεί ,πάντα με ανατολικό προσανατολισμό,συνεχίζει στην Ελλάδα ο Μακρύκαμπος με τα χωριά της Δρόπολης που βρήσκονται στην ελληνική επικράτεια ως το πέρασμα της Κακαβιάς και αρχίζει εκεί το βουνό της Καστάνιανης ή Ζωναρίων για να σμίξει στα νότια με την Μουργκάνα (ύψος 1805μ.)και τις ψηλές κορφές της Στουγάρας(ύψος 2114μ.),σχηματίζοντας αμφιθεατρικά την ορεινή Δρόπολη προς την μεριά της Αλβανίας, ενώ στην ανατολική του πλευρά είναι κτισμένα στη σειρά τα πανωδροπολίτικα χωριά της Ελλάδας γνωστά σαν επαρχία Πωγωνίου.

  Στη μέση του λεκανοπεδίου σχηματίζεται η κοιλάδα του Δρίνου , ο χιλιοτραγουδισμένος κάμπος της Δερόπολης.Στα πλάγια των βουνών της είναι κτισμένα το ένα δίπλα από το άλλο τα χωριά της.

2)ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΡΟΠΟΛΗΣ

-- Η Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Δρυινούπολη ,περιλάμβανε τις περιοχές από τα στενά του Τεπελενίου μέχρι το Δελβινάκι ,με όλα τα χωριά του σημερινού ελληνικού και αλβανικού Πωγωνίου ,την Ζαγοριά και τα χωριά Δρόβιανη(πάνω και κάτω),Λεσινίτσα,Κρογγοί ,Πετσά και Μουζίνα.Με τα χρόνια ο όρος "Δρυινούπολη"περιορίστηκε μόνο στην εκκλησιαστική διοίκηση. 

   Η καθαυτού Δρόπολη ή Δερόπολη με κριτήρια εθνολογικά,θρησκευτικά,γλωσσολογικά και λαογραφικά ως το τέλος της τουρκοκρατίας(1913)και πρίν τον καθορισμό των συνόρων αποτελούνταν από 39 χωριά.Με την χάραξη των συνόρων 32 από αυτά τα χωριά βρέθηκαν στην Αλβανία και 7 στην Ελλάδα.Με τίς διοικητικές αλλαγές που έγιναν και στις δύο αυτές χώρες μετά τον β' παγκόσμιο πόλεμο άλαξε η αρίθμηση και σήμερα έχουμε 35 χωριά στην Δρόπολη της Αλβανίας και 9 χωριά στο ελληνικό Πωγώνι ,τα οποία δεν αναφέρονται ως περιοχή Δρόπολης ,αλλά Πωγωνίου μέ αποτέλεσμα να εχει ξεχαστεί και από τις δυό πλευρές η κοινή τους "καταγωγή".

  Για να γίνει κατανοητή αυτή η αρίθμηση ,με τα σημερινά δεδομένα,θα αριθμήσουμε και θα ονομάσουμε το κάθε χωριό σχολιάζοντας κάποιες διοικητικές ιδιαιτερότητες όπου υπάρχουν.

  Να διευκρινήσουμε ,ότι η διαίρεση σε Πάνω και Κάτω Δρόπολη είναι καθαρά γεωγραφική και αργότερα διοικητική και καμιά διαφορά δεν υπάρχει μεταξύ τους.

Στην Πάνω Δρόπολη ανήκουν τα εξής χωριά : 1. Κακαβιά- 2. Άγιος Νικόλαος (στα χρόνια της δικτατορίας είχε μετονομαστεί "Drita"πού θα πεί Φώς).Μετά τον Άγιο Νικόλαο είναι η Κατούνα (έρημη σήμερα),η οποία δεν λογαριάζετεαι σαν χωριό ,αλλά σαν περιοχή.-3. Κοσοβίτσα- 4. Σωτήρα -5. Λόγγος -6. Λοβίνα -7.Κακογορατζή - έχει μετονομασθεί Κρυονέρι-8.Γλυκομίλι ή Λυκομίλι,είναι νέο χωριό ,παλιά ήταν συνοικισμός της Κακογορατζής-9.Σελειό-10.Κλεισάρι-11.Πέπελη-12.Βρυσερά.Είναι νέο χωριό ,διοικητικό κέντρο της Πάνω Δρόπολης από τα χρόνια της Ιταλικής Κατοχής.Έχει συνοικιστεί από κατοίκους των χωριών της ορεινής Πάνω Δρόπολης.-13.Βοδίνο -14.Κρά ή Κουρά.Είναι το πιό ορεινό χωριό της Δρόπολης.-15.Βόδριστα-16.Βουλιαράτες.Είναι το μορφωτικό κέντρο της Πάνω Δρόπολης ,με σχολεία κατώτερης και μέσης εκπαίδευσης.-17.Ζερβάτες-18.Γεωργουτσάτες .Βρήσκεται το χωριό  στο κέντρο της Δρόπολης και είναι από παλιά στρατιωτικός ,συγκοινωνιακός και εμπορικός κόμβος.

  Αυτά είναι τα 18 χωριά της Πάνω Δρόπολης.

  Συνεχίζουμε με την Κάτω Δρόπολη : 19.Γράψη-20.Λιούγκαρη-21.Φραστανή.Τα τελευταία δύο  χωριά ,στα χρόνια της δικτατορίας ,είχαν αποκοπεί σκόπιμα από τον "μειονοτικό" χώρο.Το 1991 με απαίτηση των κατοίκων επανεντάχθηκαν στα "μειονοτικά"χωριά όπως ήταν πρό του 1944.-22.Γορίτσα-23.Τεριαχάτες-24.Σωφράτικα.Είναι το διοικητικό κέντρο της Κάτω Δρόπολης.-25.Δούβιανη-26.Χάσκοβο-27.Βάνιστα-28.Καλογορατζή ή Γορατζή-29.Δερβιτσάνη .Είναι το μεγαλύτερο χωριό της Δρόπολης με σχολεία κατώτερης και μέσης εκπαίδευσης και ποικίλες πολιτιστικές και εμπορικές δραστηριότητες.

Αυτά τα 29 χωριά της Πάνω και κάτω Δρόπολης,είναι κτισμένα αμφιθεατρικά και σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο στην ρίζα των βουνών Ζωνάρια,Μουργκάνα και Πλατοβούνι.

  Συνεχίζει η κάτω Δρόπολη σαν διοικητική περιφέρεια πρός το βουνό Μπουρέτο στην ανατολική πλευρά του κάμπου με τα χωριά της Ρίζας,που είναι : 30.Βραχογορατζή-31.Γλύνα-32.Κάτω Επισκοπή-33.Πάνω Επισκοπή-34.Ραντάτες,λίγα μέτρα από τα Ελληνο-Αλβανικά σύνορα.

  Τα χωριά της Δροπολης ,που ανοίκουν στην Ελληνική επικράτεια  ,σήμερα Δήμος Πωγωνίου,είναι : 1.Αργυροχώρι-2.Χρυσόδουλη-3.Μαυρόπουλο-4.Ζάβροχο και τα τέσσερα συνέχεια της Ρίζας.Συνέχεια της ορεινής Πάνω Δρόπολης ,στην ανατολική πλευρά του βουνού Ζωναρίων ή Καστάνιανης,είναι τα χωριά : -5.Νεοχώρι κοντά στο συνοριακό φυλάκιο της Κακαβιάς  και είναι παλιός συνοικισμός (μαχαλάς)του χωριού Κατούνα ,που βρήσκεται στην Αλβανική πλευρά.Από το Νεοχώρι της Κατούνας και ως το ελληνικό φυλάκιο της Κακαβιάς η περιοχή ανήκει στην κοινότητα Κακαβιάς και τα προπολεμικά χρόνια (πρό του1944)υπήρχε ειδικό καθεστώς με άδεια διέλευσης (Passe)για να καλιεργούν οι κακαβήτες τα χωράφια τους,που με τον χωρισμό των συνόρων βρέθηκαν στην Ελλάδα.-6.Κτίσματα (Αρίνιστα)-7.Χαραυγή(Βάλτιστα)-8Καστανή(Καστάνιανη)-9.Αγία Μαρίνα,παλιός συνοικισμός της Κοσσοβίτσας ,όπου υπάγεται και το φημισμένο Δροπολίτικο Μοναστήρι του Μακραλέξη.
Αυτή είναι η  ε ν ι α ί α   Δρόπολη .Σύνολο 43 χωριά.Άν το σύνορο χώρισε αυθαίρετα τόπους και ανθρώπους η ιστορική μνήμη τους ενώνει και η συγγένεια αίματος μιλάει από μόνη της.Πρίν μερικά χρόνια συναντούσες "νυφάδες"στις δύο πλευρές των συνόρων ,που η καταγωγή τους ήταν "απέδω"και "απέκει",όπως λέμε στα χωριά μας .Συμπεθεριές και συναλλαγές ήταν συνηθισμένες μέχρι το 1944.Στα χρόνια του αποκλεισμού(1944-1991)τα δροπολίτικα χωριά της ελληνικής πλευράς ήταν αυτά,που χωρίς να το γνωρίζουν,λόγω κοινής καταγωγής,αντιπροσώπευσαν το Δροπολίτικο πολυφωνικό τραγούδι,την Δροπολίτικη στολή και τα έθιμα στον ελλαδικό χώρο και πιό πέρα (το πολυφωνικό συγκρότημα των Κτισμάτων ακούστηκε στα πέρατα μετά την ηχογράφησή του από την Γαλική Ραδιοφωνία).Οι "φυγάδες των χρόνων αυτών ,σε αυτά τα χωριά δέχτηκαν το πρώτο καλωσόρισμα και ήπιαν ένα ποτήρι νερό.....

**(θα ακολουθήσουν και άλλα κείμενα του κύκλου "ΔΡΟΠΟΛΗ-Σύντομη γραφή πατριδογνωσίας")
  

 

                                             "Στης Δερόπολης τον κάμπο" πολυφωνικό τραγούδι
                                             --------------------------------------    της Δρόπολης.

                                           "Η ΔΕΡΟΠΟΛΗ από την Χρυσόδουλη"--1968
                                            ==================================