ΔΡΟΠΟΛΗ - Τα Φώτα ή Θεοφάνεια

Τα Φώτα ή Θεοφάνια στην Δρόπολη - έθιμα

περιεχόμενα :
1)"το μπαϊράκι - "ο κουμπάρος του Χριστού" - του Φώτη Χρ.Γκίκα
2)"Μιά δημοσέυση του 1921" - του Ν.Κ.Παπαδόπουλου
3)"Τα Φώτα" στους Γεωργουτσάτες
-- "Μιά ανάμνηση του 1935-35"  - του Βασ.Ηλ.Καραγκιούζη
--  οι φωτογραφίες είναι από τον Άγιο Γεώργιο Γεωργουτσατών.
***********************************
*********************************** 

1) "το μπαϊράκι" - "ο κουμπάρος του Χριστού"

του Φώτη Χρ.Γκίκα

                                                                               

** Φώτη Χρ.Γκίκα : "Λαϊκά έθιμα των Δροπολιτών"(3.Τα Φώτα ή Θεοφάνεια).
-- Η ΔΡΟΠΟΛΙΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ  - ΛΕΥΚΩΜΑ Β' 1980
=====================================================
=====================================================

2) ...ένα δημοσίευμα του 1921
       ==================== 
 

" ...ο Παπαθανάσης από την Γορίτσα,τα Θεοφάνεια του 1921 ,είχεν υψώσει αντί του συνηθισμένου εκκλησιαστικού μπαϊρακιού, κατά τον Μέγαν Αγιασμόν,την ελληνικήν σημαίαν,την οποίαν ήλθαν τζαντάρηδες από τα Σωφράτικα να του την αποσπάσουν από τα χέρια,μπροστά εις την Αγίαν Πύλην,χωρίς όμως να το κετορθώσουν,με αποτέλεσμα να ενθουσιασθή τότε και να πανηγυρίζη όλη η Δρόπολις και να ασχοληθή με το γεγονός αυτό και ο αθηναϊκός τύπος (βλέπε ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 11 Φεβρουαρίου 1921)."

(Σημείωση του 1965 από τον Καθηγητή Ν.Κ.Παπαδόπουλο)

==============================
==============================

      3)                           

                                                                **********************

                                                                
... φωτογραφίες και μια ανάμνηση από το 1935-36.

*******************************************

** Επάνω : Τρεις σταυροί Αγιασμού από την Ιερά και Σεβάσμια Μονή Προφήτου Ηλιού Γεωργουτσατών.

-- 1) του 1725 - Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων (συλλογή Σπυρίδωνος Βλάχου)

-- 2 + 3) του 1682 επί ηγουμένου Ιερεμία Ιερομονάχου και του 1716 επί ηγουμένου Αγάπιου Μοναχού (σκευοφυλάκιο Ι.Μ.Αργυροκάστρου)

============================
============================
Εισαγωγική σημείωση.
----------------------------                                                                                      

-- Η νέα εκκλησία του Μεγαλομάρτυρος Αγ.Γεωργίου του Τροπαιοφόρου Γεωργουτατών κτίστηκε στα 1920-21 , την περίοδο των "συνοριακών" ρυθμίσεων και ανακατατάξεων στην περιοχή της Δρόπολης - Βορ.Ηπείρου. Το κλίμα που επικρατούσε τότε για ένωση με την Ελλάδα , επηρέασε πολλές πτυχές της ζωής σε τραγούδια,ονομασίες νεογέννητων παιδιών,επιλογής χρωμάτων στις ενδυμασίες ,τα σπίτια   και  άλλα κτίρια.... Από αυτόν τον λόγο η κεντρική αυτή εκκλησία διακοσμή θηκε με γαλανόλευκα χρώματα στους αρμούς της λιθοδομής,τις αψίδες των παραθύρων,στις πόρτες και τις επιγραφές.Ακόμη και τα κοντάρια των εξαπτέρυγων και του λάβαρου (μπαϊράκι) της Βάπτισης χρωματίστηκαν με γαλανόλευκες γραμμές. 

   Στην ανάμνηση του χωριανού μου Βασίλη Ηλ.Καραγκιούζη , που ακολουθεί , γίνεται λόγος για την μετέπειτα εποχή και τις συνέπειες από την κατάσταση που κληρονόμησαν και τους καημούς που σιγόκαιγαν μέσα τους... Ακόμη να εξηγήσω πως το Σιαρατινό πηγάδι ,που αναφέρει, ανήκε στο  γειτονικό χωριό Σιαράτι,το οποίο είχε ερημωθεί περίπου  στα μέσα του 18ου αιώνα από τις πιέσεις των αγάδων-τσιφλικάδων.Μετά την ερήμωση του Σιαρατιού όλη η περιοχή του, με τις εκκλησίες ,τα χωράφια,τον κάμπο και το βουνό του, περιήλθαν στην κοινότητα Γεωργουτσατών και το Μοναστήρι του Πρ.Ηλία.

  Το "Σιαρατινό πηγάδι",βρίσκετε στον κάμπο και σε απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων από την κεντρική εκκλησία Γεωργουτσατών.Από περιγραφές ,που έχω ακούσει από ηλικιωμένους χωριανούς μου , η λιτανεία αυτή των Θεοφανείων ήταν εντυπωσιακή καθώς τότε τηρούσαν την τάξη με σεβασμό... όχι μόνο την τάξη των εξαπτέρυγων ,του ιερέα ,των ψαλτάδων , των επιτρόπων και των μουχταροδημογερόντων,αλλά και του λαού που ακολουθούσε με πρώτους τους γερόντους ,τους άντρες και στη συνέχεια τις γυναίκες με τα άσπρα πόσια(μαντήλια) και τις νυφάδες με τις πλουμιστές στολές τις "λαιμαριές" και τις σκούφιες ανάμεσα στα πλεχτά μαλλιά που στεφάνωναν το κεφάλι τους ... κι όλες στα χέρια να κρατούν το καλλίτερο χάλκινο αγγείο του σπιτιού... όλη αυτή η πομπή των πεντακοσίων και πλέον ανθρώπων να κατηφορίζει από το χωριό στον κάμπο !!!
 φίλ.Π.γ.

-- Περί κονταριού ο λόγος ...

Βασίλη Ηλ.Καραγκιούζη

Αμερική 12ος 2003

-- Τ ο κοντάρι ,που στην κορφή του ήταν κρεμασμένη η εικόνα της Βάπτισης του Χριστού,ήταν βαμμένο με ελληνική χροιά.Πριν φέρουν το νερό της Γούβας στο χωριό,πηγαίναμε στο πηγάδι το Σιαρατινό και ρίχναμε τον Σταυρό στο νερό ,δεμένο με σχοινί.Τότε κάναμε χρήση και τα δύο πηγάδια . Η φασαρία άρχισε κατά τα έτη 1935-36 όταν κάναμε το κίνημα για τα σχολεία , που μας τα είχαν κάμει σκέτα αλβανικά,Μόνο μισή ώρα την ημέρα ελληνικά και με δάσκαλο ,που και ο ίδιος δεν μπορούσε να μας εξηγήση τους "παίδες του Δαρείου και Παρεισάτιδος!!Η επιτυχία μας στην Κ.Τ.Ε.τους σκύλιασε περισσότερο.Και αυτό ήταν που μας έκαμε να μη πηγαίνουμε πλέον στο πηγάδι το Σιαρατινό ,γιατί ερχόταν και παρακολουθούσαν και κάναμε τον Αγιασμό στην Εκκλησία ,όπου ήταν κτισμένη η εξέδρα της Ανάστασης μεταξύ καμπαναριού και εκκλησίας,βάζοντας επάνω μια λεκάνη με νερό.Μετά τον Αγιασμό κάναμε ένα είδος δημοπρασίας,για να οικονομήσουμε το λάδι της εκκλησίας.Όποιος έδινε περισσότερα αυτός ήταν ο "νουνός"της Βάπτισης και έπερνε για μιά εβδομάδα το κοντάρι με την εικόνα στο σπίτι του.Μετά την βδομάδα βάζαμε το κοντάρι στην κορφή του καμπαναριού.
Μέχρι εκεί που είναι η καμπάνα ανεβαίναμε όλοι.Απάνω όμως ανέβαιναν μόνο δυό - τρία παιδιά που το μπορούσαν.Μιά μέρα ήρθε (από κάπου πληροφορημένος)ένας "τζιαντάρης" ( = χωροφύλακας επί Ζώγκου)για να το κατεβάση.Τώρα πώς ανέβηκε αυτός απορούσαμε όλοι....τι κάνει ο φανατισμός! Κατέβασε το κοντάρι και δεν του έφτασε μόνο να το σπάση σε δυό - τρία κομμάτια παρά κάθησε μισή μέρα με ένα σκεπάρι και το έκαμε πελεκούδια.Ίσως να του φαινόταν ,ότι με κάθε πελεκούδι σκότωνε και έναν Γεωργουτσατινόν....
*****************************
*****************************
 ** Το έθιμο της δημοπρασίας  - "μπαϊράκι" ή "κουμπάρος του Χριστού" - διατηρείται στους Γεωργουτσάτες όλα τα χρόνια μετά το άνοιγμα των εκκλησιών  στην Αλβανία - 1991 .
_________________________________
_________________________________

Γεωργουτσάτες: Ακολουθία του Μεγ.Αγιασμού στην κεντρική εκκλησία Αγ.Γεωργίου

Γεωργουτσάτες:Η οικογένεια Σπ.Τζούμπα με το "Μπαϊράκι" μετά την δημοπρασία

 

 ΤΕΛΟΣ
*******
*******
"λάχανα μαζέματα"
φίλ.Π.γ.
Ιωάννινα 1ος / 2014