Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013
Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013
" Το γνήσιο μαγειριό της Ηπείρου" Έρευνα της Χρύσας Παραδείση γιά το περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ
Το γνήσιο μαγειριό της Ηπείρου .....
.... Έρευνα της Χρύσας Παραδείση και αφιέρωμα του περιοδικού " ΓΥΝΑΙΚΑ " στην κουζίνα της Ηπείρου κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960.
"Κ Α Λ Ε Σ Γ Ι Ο Ρ Τ Ε Σ"
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Η ΠΑΤΡΟΠΑΡΑΔΟΤΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ! ! !
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
************************
*****************************************
******************************************
ΤΕΛΟΣ
" λάχανα μαζέματα"
γιά την αντιγραφή
φίλ.Π.γ.
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2013
.... Έρευνα της Χρύσας Παραδείση και αφιέρωμα του περιοδικού " ΓΥΝΑΙΚΑ " στην κουζίνα της Ηπείρου κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960.
-- Αφιερωμένο στίς φίλες γιαννιώτισσες και "μή" γιά τις γιορτές που έρχονται ... γιά όλες τις γιορτές και ημέρες του νέου χρόνου 2014.
-- Με τις καλύτερες ευχές από φίλ.Π.γ. και "λάχανα μαζέματα"
"Κ Α Λ Ε Σ Γ Ι Ο Ρ Τ Ε Σ"
"Ε Υ Τ Υ Χ Ι Σ Μ Ε Ν Ο Σ Ο Ν Ε Ο Σ Χ Ρ Ο Ν Ο Σ"
Τα διακοσμητικά και μαγειρικά σκεύη των φωτογραφιών ανήκουν στο θαυμάσιο γιαννιώτικο αρχοντικό της κ.Φρόσως Ιωαννίδου. -- Φωτογραγίες : Ν.ΚΟΝΤΟΣ |
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Η ΠΑΤΡΟΠΑΡΑΔΟΤΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ! ! !
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
************************
Τα διακοσμητικα και μαγειρικά σκεύη των φωτογραφιών μας ανήκουν στο θαυμάσιο γιαννιώτικο αρχοντικό της κ. Φρόσως Ιωαννίδου. Φωτογραφίες Ν.ΚΟΝΤΟΣ |
******************************************
ΤΕΛΟΣ
" λάχανα μαζέματα"
γιά την αντιγραφή
φίλ.Π.γ.
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2013
Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2013
ΘΥΜΙΟΣ ΛΙΩΛΗΣ " Ο ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ "
*****************************************
ΑΛΕΞ.Χ.ΜΑΜΜΟΠΟΥΛΟΥ
" ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΟΥ "
ΑΘΗΝΑΙ 1965
ΑΛΕΞ.Χ.ΜΑΜΜΟΠΟΥΛΟΥ
" ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΟΥ "
ΑΘΗΝΑΙ 1965
*****************************************
Μάιος 1956
-- Επιστολή του οπλαρχηγού Θύμιου Λιώλη πρός τον Πρόεδρο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Αμερικής Κων.Δήμα.
**************************
**************************
*******************************
*******************************
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-
Μάιος 1956
-- Επιστολή του οπλαρχηγού Θύμιου Λιώλη πρός τον Πρόεδρο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Αμερικής Κων.Δήμα.
**************************
**************************
-- Τον μήνα Μάϊο του 1956 ήρθαν από την Αμερική περί τους 700 Ηπειρώτες
με τον πρόεδρο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Κων.Δήμα για να
συμμετάσχουν στο Πανηπειρωτικό συνέδριο στην Αθήνα.Με την ευκαιρεία αυτή
επισκεύτηκαν την Ηπειρο και τα σύνορα "για να αγναντέψουν την πατρίδα
"γι αυτό και ηαναφορά των χαιρετισμών στο τέλος της επιστολής αλλά και η
αφορμή του "καπετάνιου"να απευθυνθεί στους συμπατριώτες του.
*******************************
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-
Αξιότιμον κύριον Κων/ντίνον Δήμαν
Εις Αθήνας
Παιδί μου
Σε σένα τον θαυμάσιον και άξιον αγωνιστήν της βορειοηπειρωτικής
ιδέας.Σε σένα την πιο μεγάλη ελπίδα της δύσμοιρης Βορειοηπειρωτικής μας
πατρίδος,απευθύνεται ένας παλαίμαχος αγράμματος και αντρόπιαστος
αγωνιστής ,σαν πατέρας για να σου πω πρώτα - πρώτα καλώς ορίσατε , ως
ευλαβής προσκυνητής στην ελεύθερη Ελληνική πατρίδα,αλλά παράλληλα να σου
'μολογίσω και τα βάσανα της μαύρης μου ξενητιάς και των γηρατιών μου το
κατάντημα.
Δεν πρόκειται να σας συστηθώ ούτε να σας αραδιάσω τους
αγώνας μου που έκανα - καθήκον μου άλλωστε ελάχιστον πρός τη αγαπημένη
μας πατρίδα - γιατί λίγο πολύ ο Θεός και η τύχη έφεραν την φτωχειά φήμη
του ονόματός μου στ' αυτιά σας.Είμαι ο οπλαρχηγός του Βούρκου Θύμιο
Λιώλης,που από τα νειάτα μου μέχρι τα βαθειά γεράματα κράτησα με τιμή το
καριοφύλι της Λευτεριάς όσο μπορούσα άξια στον τόπο μας και έχω
αθάνατα και αδιάψευστα παράσημα τις άμετρες λαβωματιές στο βασανισμένο
μου κορμί.
'Οταν ήμουν νέος αλώνιζα τις ράχες και τα κορφοβούνια
της πατρίδος ωσάν λεύτερος σταυραετός .Τώρα όμως και μάλιστα ύστερα από
τον βάρβαρο ξυλοδαρμό που υπέστην στις φυλακές Αβέρωφ υπό των ατίμων
Ιταλών , ότε το 1941 συλληφθείς εις Αθήνας και μετέπειτα μεταφερθείς εις
Τίρανα,τσακίστηκα και σωροβολιάστηκα κυριολεκτικώς σωματικά και
ψυχικά.Μη νομίσης πως το ρίχνω κάτω,όχι θα κρατηθώ υπερήφανος για να μη
γίνω περίγελος των εχθρών της πατρίδος μας.Σε σένα όμως που είσαι ένας
αγνός αγωνιστής πρέπει να σου πώ την αλήθεια.
Η φτωχειά πατρίδα
Ελλάς μου εχορήγησε μια φτωχειά σύνταξη οπλαρχηγού τριακοσίων πενήντα
δραχμών μηνιαίως αρκετή μόνον για να χορταίνη "ντουάνι"(καπνό)το
τσιμπούκι μου.Επειδή στα νειάτα μου και στα γερατιά μου ή αγωνιζόμουν
στα βουνά ή βρισκόμουν στα μπουντρούμια των φυλακών , δεν γκαζάντισα
για τα γηρατιά μου.Αυτό δεν το λογαριάζω αν και με σφύγγει η ανάγκη της
στερήσεως, γιατί αφού δεν πέθανα από τόσα βόλια των αρβανιταραίων δεν θα
πεθάνω από ψωμί στην Αθήνα.Αν όμως συμβή το τελευταίο,τότε ασφαλώς
προσωπικώς δεν θα πεθάνω ντροπιασμένος , γιατί σε άλλους θα ανήκη το
προνόμιο της ντροπής.
Τελευταίως ήρχησαν μιαν δυσφημηστικήν
εκστρατείαν εναντίον μου - προφανώς όργανα της αλβανικής προπαγάνδας -
και κάνουν μια άτιμον κριτικήν της πολύχρονης αγωνιστικής μου
δράσεως.Εις αυτούς απάντησεν η τιμητική δι' εμέ τελευταία αποκήρυξις
των Τιράνων.Αν θέλουν πιο ντρίτα απάντηση τους προσκαλώ παρ' όλον τον
όγκον χωρίς να λογαριάζω τα 78 μου χρόνια να έρθουν να αναμετρηθούμε
εκεί που αναμετρούνται τα παληκάρια.Εκεί θα μάθουν οι συκοφάντες μου τα
γιατάκια μου,εκεί θα τους δείξω τις βρύσες πούπινα νερό , εκεί θα
βρίσκονται ακόμη άθαυτοι οι συντρόφοι μου και ίσως κάτω από τα απάτητα
χιόνια να βρούμε αίμα από τις άμετρες λαβωματιές μου.
Δέν μπορώ να
βρώ αρχή και τέλος γιατί πενήντα χρόνια ιστορία δεν μπορώ να την
συμπεριλάβω σε μιά αναφορά μου.'Ενα θέλω κυρίως να σου πώ ,θέλω να σε
ιδώ γιατί νομίζω πως τώρα ήρθατε από την πατρίδα και κάτι θα μου
πείτε.Επειδή άκουσα και πίστεψα ότι έχεις αισθήματα γνησίου και τιμίου
Χειμαρριώτου,θέλω να σε ιδώ.Μή διστάξης να δεχθής έναν αγνόν
αγωνιστήν,επειδή έχει το θλιβερόν προνόμιον να είναι πάμπτωχος.
Εκεί που θα πάς να προσκυνήσης - όπως έμαθα - τα 'Αγια χώματα της
πατρίδος μας ,στείλε τα χαιρετίσματα στους ζωντανούς και τους πεθαμένους
από τον Θύμιο Λιώλη.
Με πατριωτική αγάπη
Θύμιο Λιώλης
οπλαρχηγός Βούρκου Β.Ηπείρου
-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
*Σημείωση
------------------
-- Η επιστολή αυτή του Καπετάνιου του Βούρκου και όλης της Ηπείρου
δημοσιεύτηκε στις 21/2ου/2013 στον "ΠΡΩΙΝΟ ΛΟΓΟ" Ιωαννίνων από τον
τ.βουλευτή,φιλόλογο και υποστηρηκτή των δικαίων των βορειοηπειρωτών
Μιχάλη Χρ.Παντούλα ο οποίος την είχε παραλάβει από τον εγγονό του
Καπετάνιου Χρήστο Λιώλη.
-- Τίτλος του άρθρου είναι:
<< Η πατρίδα να μείνει αντρόπιαστη στην ψυχή του
Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού>>
-- Προηγείτε σχόλιο με αφορμή την κατάργηση του βοηθήματος από τον
Ο.Γ.Α.προς τους βορειοηπειρώτες .Την ημέρα αυτή γιόρτασαν τα Ιωάννινα τα
100 χρόνια απελευθέρωσης από τους Τούρκους παρουσία του Προέδρου της
Δημοκρατίας και Πολιτικών εκπροσώπων.
==========================================
**************************************
***************************************
Κυριακή 16 Ιουνίου 2013
--------------------------------------
--------------------------------------
Θύμιο Λιώλος κάνει μάχη".
Αθ. Γκογκώνης
α) Να αναρτηθή μεσίστιος η σημαία επί τριήμερον.
β) Να κατατεθή στέφανος επί της σορού του.
γ) Να παραστούν εις την κηδείαν μεθ' όλων των Βορειοηπειρωτικών Οργανώσεων και των συμπατριωτών.
δ) Να αναρτηθή η εικών του εις τα γραφεία.
ε) Να ειπή τον προσήκοντα λόγον ο Πρόεδρος της Β.Ηπείρου Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργυροκάστρου.
***********************************
***********************************
Για την αντιγραφή
φίλ.Π.γ.
" λάχανα μαζέματα "
Ιωάννινα
2013
**************************************
***************************************
Κυριακή 16 Ιουνίου 2013
--------------------------------------
--------------------------------------
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Θύμιος Λιώλης, ο θρυλικός ήρωας από την Κρανιά της Βορείου Ηπείρου [ΦΩΤΟ-ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ]
Ο αϊτός του βουνού και του κάμπου, χαρισματικός ηγέτης και εξαίρετος οπλαρχηγός της Ηπείρου Ευθύμιος Γεωργίου Λιώλης γεννήθηκε στην Κρανιά της Β. Ηπείρου το 1880 και εκοιμήθη στην Αθήνα στις 16.6.1961. Για τους διακεκριμένους άνδρες κάθε γη είναι τάφος - («ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος»-Αρχαίο ελληνικό ρητό).
Του Κωνσταντίνου Γίγα,
Έφεδρος Λοχαγός Πυροβολικού - Δημοσιογράφος-Αλβανολόγος,
τ. Πρόεδρος του ιστορικού «Συλλόγου Βορειοηπειρωτών»
Δεν υπάρχει ούτε αρχή ούτε και τέλος στη
βιογραφία - ιστορία του οπλαρχηγού του Μακεδονο-Ηπειρωτικού Αγώνος
Θύμιου Λιώλη.Οπως δεν υπάρχει αρχή και τέλος στους αγώνες για την
λευτεριά της Ελληνικότατης Μακεδονίας και Ηπείρου.
Λεβέντης καπετάνιος του Βούρκου και των
Ριζών, τον έτρεμαν οι Αλβανοί αγάδες, οι αλλοεθνείς πλιατσικολόγοι, οι
Τούρκοι, οι Ιταλοί και οι Γερμανοί, οι Αλβανοί και οι Ελληνες
κομμουνιστές.
Οι Λιώληδες ήταν ένας δικέφαλος αετός
που δεν νοιάστηκαν μόνο για την φωλιά τους, αλλά πέταξαν ψηλά και μακριά
σε όλον τον γαλανόλευκο αέρα, σε ολόκληρα τα άγια πάτρια εδάφη από την
Κρανιά Αγ. Σαράντα και Δελβίνου μέχρι τη Μακεδονία και ολόκληρη την
Ελλάδα. Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα που έχω στα χέρια μου του αείμνηστου
Σπύρου ΛΑΜΠΡΙΔΗ – Ηπειρώτη δημοσιογράφου για τους ηρωικούς Βαλκανικούς
Πολέμους στις περιοχές από την Αρτα - τα Τζουμέρκα, ώς το Ζαγόρι-
Καραμπεριά και πέραν το παλιό Πωγώνι, την Ντουβάδρα, στη μάχη της
Κορώνης, ο Σωτήρης και ο Θύμιος Λιώλης και ο Αργυροκοστρίτης Γιάννης
Πουτέτσης, μαζί με τους Κολοβαίους προστατεύουν τους φτωχούς. Το 1914 ο
συνταγματάρχης Δημήτριος Δούλης συνέστησε το Σύνταγμα του Δελβίνου με
διοικητή τον Βλάσση Καραχρήστου. Ο Θύμιος Λιώλης με τα διαλεκτά
παλικάρια του εντάχτηκε σ’ αυτό και ανέλαβε τη διοίκηση του λόχου όπου
πολεμούσαν τρία μερόνυχτα τους Λιάπηδες του άγριου Κουρβελεσίου. Εκεί ο
ανθυποπλοίαρχος Στέφανος ΖΟΥΠΑΣ από τη Χιμάρα πληγώθηκε βαριά με
σπασμένο πόδι στα τελευταία σπίτια της Κορώνης. Βγάζει το πιστόλι του
για να σκοτωθεί και να μην πέσει ζωντανός στα χέρια του Μερσίν Γκιότση.
Πρόβαλε τότε ο ηρωικός ήρωας, ο Καπετάν Θύμιος Αιώλης, άψογος, άτρομος,
κυπαρισσένιος. «Εγώ, λέει, θα πάω μόνος μου να φέρω εδώ τον λαβωμένο
Ζούπα. Βαλλόμενος από παντού στην ανηφοριά της Κορώνης, βρήκε τον Ζούπα
να βογγά από τους πόνους με το πιστόλι στο χέρι. Τον φορτώθηκε στις
πλάτες του σαν να πήγαινε σε γάμο ή σε πανηγύρι, ενώ εκατοντάδες σφαίρες
βουίζανε σαν μελίσσια γύρω του. Απτόητος, κατόρθωσε να φτάσει
φορτωμένος εκεί όπου τους περίμενε χλιμιντρώντας το σπαθάτο ψαρί άλογό
του που είχε αφήσει δεμένο σε ένα δέντρο όταν ανέβηκε στην Κορώνη.
Καβάλησε ο Καπετάν Θύμιος το άλογό του, πήρε στη σέλα μπροστά τον Ζούπα
και έφτασε στους δικούς του, χωρίς να τον βρει ούτε μία σφαίρα. Και
μιαν άλλη ιστορία απ’ τις ατελείωτες του Καπετάνιου: Στην γνωστή μάχη
της Τσούκας όπου σκοτώθηκε ο Γιάννης Πουτέτσης, αν και οι σφαίρες
έπεφταν σαν χαλάζι, ο Θύμιος χίμηξε σαν αετός και πήρε τα επίσημα
έγγραφα από τις τσέπες του νεκρού πια Πουτέτση και την επαύριον έστειλε
αυστηρή προειδοποίηση προς τον διοικητή των Τουρκαλβανών να επιστρέψει
τα κομμένα κεφάλια που τα είχαν κρεμάσει στην πλατεία του Δελβίνου γιατί
αλλιώς θα έκοβε του ιδίου. Την άλλη μέρα τα κομμένα κεφάλια των
παλικαριών θα ενταφιάζονταν δίπλα στο νεκρό τους σώμα.
Υπό την δυναμική επέμβαση του καπετάνιου
Θύμιου, στις 20 Ιουνίου 1943, τα σχέδια του αλβανικού και ελληνικού
Κ.Κ. γκρεμίζονται στο κενό. Ερεθισμένοι οι Τουρκαλβανοί σχεδίασαν τη
δολοφονία του καπετάνιου αλλά το σχέδιο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε,
γιατί φοβούνταν τον πατέρα του Γιώργο Λιώλη και ιδιαίτερα το μεγάλο
αδελφό του Βασίλη (Τσίλη) που ήταν ατρόμητο παλικάρι. Παρ’ ότι αργότερα
θα αναγκαζόταν να περπατήσει με ξύλινα πόδια, θα παρέμενε μεγάλος
συμπαραστάτης τού κατά μικρότερου αδελφού του Θύμιου. Τα πόδια του Τσίλη
ήταν κομμένα και τα δύο από τις αθλιότητες και τα βασανιστήρια των
φυλακών της Ιταλίας. Ο Τσίλης και ο Θύμιος Λιώλης άρχισαν τους αγώνες
από το 1900-1903 ενάντια σε αρκετές δυνάμεις Τουρκαλβανών, υπό την
αρχηγία των Νιμέτ Αμπάζι και Σαλί Μπούτκα, Σαλί Βρανίστι, Αλί Μπινιέρι,
από το Ζουλιάτι και πολλών άλλων και βγαίνουν νικητές. Πρώτος ο
Καπετάνιος στο πλευρό του θρύλου της Μακεδονίας, Μακεδονομάχου Παύλου
Μελά, όπου τον κάλεσε κοντά του να αγωνιστούν εναντίον των Βουλγάρων
Κομιταζήδων και Τούρκων το 1904-1909, αν και η Ηπειρος είχε τις δικές
της περιπέτειες. Το προσωπικό της ενδιαφέρον έδειξε και τον θαύμασε η
βασίλισσα Ολγα όταν τραυματίστηκε στους Μακεδονικούς Αγώνες και τον
επισκέφτηκε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών, όπου τον είχαν μεταφέρει
τα παλικάρια του Μελά.
Πρώτος ο Θύμιος μεταξύ των πρώτων το
1912 - 1913 να διώξουν τους Τούρκους από τα πάτρια εδάφη. Πρώτος ο
Θύμιος στον Αυτονομιακό Αγώνα του 1914 υπό τον Γιώργο Χρ. Ζωγράφο από το
Κεστοράτι με τους θριάμβους στο πλευρό του υπουργού Αμύνης της
Αυτονόμου Ηπείρου, στρατηγού Δημητρίου Δούλη και σηκώνει την
γαλανόλευκη. Πρώτος ο Θύμιος στην Αργεντινή, όταν η πατρίδα τού ανέθεσε
εθνική αποστολή, που εξετέλεσε στο ακέραιο, παρά τους κινδύνους σε
άγνωστη χώρα. Πρώτος ο Θύμιος στον εκκλησιαστικό και σχολικό αγώνα της
Βορείου Ηπείρου (1934-1935), που δικαιώθηκε εν μέρει. Πρώτος ο Θύμιος
πολεμάει με τον Τουρκαλβανό Σαλί Βρανίστι στην Παπαράχη της Κρανιάς,
όπου και του βούλωσε την κάννη το 1936. Ατρόμητος ο Θύμιος θα έμπαινε
στο παλάτι του βασιλιά Αχμέτ Ζώγου με το πιστόλι κρυμμένο στα πλούσια
και μακριά μαλλιά του. Πρώτος ο Θύμιος Λιώλης τον Οκτώβριο του 1940, αν
και σε μεγάλη ηλικία (60 ετών), πολεμώντας κατά των Ιταλών και Αλβανών
συνεργατών τους. Πρώτος ο Θύμιος με την προέλαση του Ελληνικού Στρατού
και την αποβίβαση του Βασιλικού Ναυτικού στους Αγίους Σαράντα στις 6
Δεκεμβρίου 1940 και οδήγησε τους φαντάρους μας στο Κουρβελέσι, στην
Λιαμπουριά. Για την παλικαριά του αυτή τού απονέμεται ο τιτλος του
Εξαίρετου Οπλαρχηγού της Ηπείρου. Πρώτος ο Θύμιος σχημάτισε την
Βορειοηπειρωτική Απελευθερωτική Οργάνωση. Πρώτος ο Θύμιος με τον Τσάβο
Κόκκαλη μπήκαν στους Αγ. Σαράντα και στο Δέλβινο τον Σεπτέμβριο του
1943, όταν η ιταλική στρατιά αφέθηκε στην τύχη της υπό τον στρατάρχη
Μπαντόλιο, υψώνοντας την ελληνική σημαία. Πρώτος ο Θύμιος με τον Τσάβο
Κόκκαλη και Παπανδρέα μπήκαν στους Αγ. Σαράντα τον Οκτώβριο του 1944
εκδιώκοντας τους Γερμανομπαλίστες, υψώνοντας και πάλι τη γαλανόλευκη και
εγώ, μικρό ανταρτάκι τους και θαυμαστής τους, κρατούσα τη μουσκέτα με
καμάρι. Ναι, είμαι γόνος του μεγάλου Θύμιου Λιώλη και είμαι περήφανος
γι’ αυτό, αφού χάρη σ’ αυτόν νιώθω σήμερα ότι σχετικά έκανα το καθήκον
που μου δίδαξε «Ελλάς - Ελλάς, να μην τη ξεχνάς».
Ο θρυλικός καπετάνιος του Βούρκου
κηρύχθηκε άσπονδος εχθρός του χοτζικού καθεστώτος και το όνομά του
καταπολεμήθηκε επί 50 συνεχή χρόνια. Ο Καπετάν Θύμιος Λιώλης είναι
λαμπρό παράδειγμα για τις επερχόμενες γενεές, για μελλοντικούς αγώνες
μέχρις ότου ο διακαής πόθος των Ελλήνων, για λεύτερη Βόρεια Ηπειρο,
γίνει πραγματικότητα. Θύμιος Λιώλης και Βόρειος Ηπειρος είναι δύο
έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους: Η Ιστορία έγραψε με ανεξίτηλα
γράμματα το όνομα του ήρωα και οι μεταγενέστεροι θα αντλούν δύναμη από
την ανδρεία του οπλαρχηγού των βορειοηπειρομακεδονικών βουνών και θα
υμνούν εσαεί τα κατορθώματα του απαράμιλλου αγωνιστή της Χριστιανοσύνης
και του Ελληνισμού.
Αιωνία σου η μνήμη, αθάνατε Καπετάνιε, που πενθούσες τη Βόρειο Ηπειρο μέχρι το μνήμα σου.
Απέθανε το παλληκάρι του Βούρκου
Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΘΥΜΙΟ ΛΙΩΛΗΣ
Το πρωί της Παρασκευής 16 Ιουνίου,
απέθανε στο Κρατικό Νοσοκομείο, όπου ενοσηλεύετο από ολίγων ημερών, το
γνωστό σε όλη τη Βόρειο Ήπειρο και ιδιαίτερα στην Επαρχία Δελβίνου
παλληκάρι, ο θρυλικός αρχηγός του Βούρκου, ο καπετάν Θύμιο Λιώλης, σε
ηλικία 83 ετών. Η είδηση του θανάτου του, εσκόρπισε αφάνταστη λύπη σ'
εκείνους που τον γνώρισαν από κοντά, σ' εκείνους που επολέμησαν μαζύ του
και εξετίμησαν τα καταπληκτικά κατορθώματά του, τους συνεχείς αγώνας
του, το ακατάβλητο θάρρος του, τη λεβεντιά του. Ο Θύμιος Λώλης γεννήθηκε
στην Κρανιά του Δελβίνου και από μικρός εμποτίστηκε με μίσος κατά των
αγάδων, των τσιφλικάδων της περιοχής και όλων των εχθρών του Γένους και
διάλεξε το ντουφέκι ως μοναδικό μέσο για να τους πολεμήσει.
Το 1904 ο επίσης θρυλικός αρχηγός της
Χειμάρρας Σπυρομίλιος τον έστειλε στη Μακεδονία υπό τας διαταγάς του
ωσαύτως θρυλικού Ηπειρώτη αρχηγού Παύλου Μελά, όπου επολέμησε γενναία.
'Υστερα, γύρισε στην πατρίδα του και ωργάνωσε ανταρτικό σώμα δικό του,
το οποίο συνειργάσθη το 1912 με τον αείμνηστο Αργυροκαστρίτη Οπλαρχηγό
Ι. Πουτέτση. Μετά τον φόνο του Πουτέτση στην "Τσούκα" της Επαρχίας
Δελβίνου, ο Θύμιος συνέχισε τους αγώνας του πολεμώντας και τους Τούρκους
και τα άτακτα στίφη των αλβανικών συμμοριών, που εμφανίσθηκαν τότε με
την κήρυξιν του πολέμου, για να τρομοκρατήσουν τον ελληνικό πληθυσμό και
ιδρύσουν την Αλβανία. Το 1914 με την κήρυξη της Επαναστάσεως του
Βορειοηπειρωτικού λαού εναντίον των ισχυρών της Γής για την άδικη
απόφασή τους, ο καπετάν Θύμιος από τους πρώτους προσεχώρησε σ' αυτήν.
Πολέμησε γενναία σε όλες τις μάχες, προκαλέσας τον θαυμασμόν δια την
τόλμην του, την ευκινησίαν του και την καταπληκτικήν σκοπευτικήν του
ικανότητα.
Μετέπειτα όταν η Βόρειος Ήπειρος
επεδικάσθη εις τους Αλβανούς, ο καπετάν Θύμιος σε όλους τους αγώνας του
εκεί Ελληνισμού έδινε το παρόν. Το 1934 κατά την απεργία των κατοίκων
δια τα σχολεία ο Θύμιος με τους άλλους ηγέτας του εκεί Ελληνισμού
εξωρίσθη. Και κατά τον πόλεμο του 1940 ο Θύμιος Λώλης πρώτος στον
αγώνα.
Το 1941 ήρθε στην Αθήνα ως πρόσφυγας. Μα
οι Αλβανοί που αποτελούσαν τη θλιβερή συνοδεία των Ιταλών, τον
συνέλαβαν, τον μετέφεραν στα Τίρανα και τον κατεδίκασαν διότι κατά τον
πόλεμο βοήθησε τον ελληνικό στρατό. Τον άφισαν αργότερα, αλλά ο καπετάν
Θύμιος δεν ησύχασε. Ωργάνωσε σώμα από 500 περίπου Βουρκάρηδες και
πολεμούσε κατά των Γερμανών, Ιταλών και Αλβανών. Οι Αλβανοί όμως δεξιοί
και αριστεροί τον κυνήγησαν και το 1944 κατέφυγε με λίγα παλληκάρια στις
ομάδες του Ζέρβα. 'Ηρθε στην Αθήνα ζώντας πάντοτε με τον καυμό πώς θα
ξαναγυρίση πίσω στον τόπο του, αλλά πέθανε πικραμένος που δεν
πραγματοποιήθηκε ο πόθος του.
Το "Ηπειρωτικόν Μέλλον" που τον
φιλοξενούσε πάντοτε στα γραφεία του και φεύγοντας απ' αυτό προ ημερών
έπεσε στο δρόμο από τους πόνους που του προξενούσαν τα τραύματα πούχε
στο σώμα του, γράφει τα λίγα αυτά λόγια. Η δράση όμως του θρυλικού
καπετάν Θύμιου, είναι πολύ μεγάλη και θα επανέλθη. Δεν κλαίει για το
θάνατό του, γιατί στα παλληκάρια δεν ταιριάζουν κλάματα. Μα κι αν πέθανε
οι αγώνες του και οι θυσίες του θα μείνουν πάντα χαραγμένοι στη σκέψη
όλων των Βορ/τών. Στα βουνά και τα λαγκάδια του Νομού Αργυροκάστρου και
ιδιαίτερα της Επαρχίας Δελβίνου θα αχάη το θρυλικό τραγούδι:
"Μέσ' της Δρόβιανης τη ράχηΘύμιο Λιώλος κάνει μάχη".
Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ
Η νεκρώσιμη ακολουθία του αείμνηστου Μπάρμπα Θύμιου εψάλη την επομένη και ώρα 11 στο Ναό των Αγίων Αναργύρων. Προσήλθον δε εις αυτήν όλα σχεδόν τα Διοικητικά Συμβούλια των Βορειοηπειρωτικών Οργανώσεων και πολλοί συμπατριώται. Κατετέθησαν στέφανοι: Της Κ.Ε. Βορ. Αγώνος- με δαπάνες της οποίας και εκηδεύθη- της Ενώσεως Επαρχίας Δελβίνου κλπ. Τον απεχαιρέτισαν δε εκφράσαντες την θλίψιν των και εξάραντες τους αγώνας του:Ο Σεβ. Μητροπολίτης Αργυροκάστρου κ. Παντελεήμων και Πρόεδρος της Κ.Ε.Β.Α., ο κ. Μιχ. Πάντος Πρόεδρος της Ενώσεως Επαρχίας Δελβίνου, ο κ. Κ. Κίκιλης, ο Πρόεδρος της Αδελφότητος Δροβιανιτών και συμπολεμιστής του κατά το 1914 κ. Κ. Σούτης, ο κ. Β. Τσέπος, φαρμακοποιός συνεργάτης του εις την Επαρχίαν Δελβίνου και Κ. Καραθάνος εκ μέρους των νέων της Επαρχίας του Βούρκου. Άπαντες δε τον συνώδευσαν στην τελευταία του κατοικία με εκδηλώσεις ειλικρινούς θλίψεως.Αθ. Γκογκώνης
ΨΗΦΙΣΜΑ
Η Κεντρική Επιτροπή Βορειοηπειρωτικού
Αγώνος και ο Σύλλογος Βορειοηπειρωτών επί τω θλιβερώ αγγέλματι του
θανάτου του ηρωικού και τετιμημένου οπλαρχηγού:
Ευθυμίου Λιώλη
εκ Κρανιάς περιφερείας Δελβίνου ψηφίζουν:
1) Εκφράζουν την βαθείαν οδύνην των δια την απώλειαν του εκλεκτού
συμπατριώτου που από της εποχής της τουρκοκρατίας και καθ' όλας τας εν
συνεχεία περιόδους των εθνικών αγώνων της Βορείου Ηπείρου ηρωικώς και με
αυτοθυσίαν αγωνισθέντος και προσενεγκόντος υψίστας και πολυτίμους
υπηρεσίας εις την πατρίδα, αποφασίζουν:α) Να αναρτηθή μεσίστιος η σημαία επί τριήμερον.
β) Να κατατεθή στέφανος επί της σορού του.
γ) Να παραστούν εις την κηδείαν μεθ' όλων των Βορειοηπειρωτικών Οργανώσεων και των συμπατριωτών.
δ) Να αναρτηθή η εικών του εις τα γραφεία.
ε) Να ειπή τον προσήκοντα λόγον ο Πρόεδρος της Β.Ηπείρου Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργυροκάστρου.
Η Κεντρική Επιτροπή
Βορ/κού Αγώνος
Ο Σύλλογος Βορειοηπειρωτών
Επίσης εξέδωσαν ψηφίσματα πολλαί Ηπειρωτικαί οργανώσεις και Πανελλήνιοι τοιαύτα***********************************
***********************************
Για την αντιγραφή
φίλ.Π.γ.
" λάχανα μαζέματα "
Ιωάννινα
2013
Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013
Άγιος Νικόλαος Κοπάνων - Ιωάννινα - "ανθολόγιο"κειμένων
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου Κοπάνων - Ιωάννινα
ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
**********************************
**********************************
-- Ερανίσματα από την Ηπειρώτικη βιβλιογραφία
-- Στίς βόρειες ακτές της Παμβώτιδας λίμνης ,βρίσκεται η εκκλησία του Αγ. Νικολάου η επονομαζόμενη "εις κοπάνους".Είναι μία από τις δέκα και πλέον εκκλησίες και μονές πού τιμούν τον Ιεράρχη των Μύρων της Λυκίας ,στην παραλίμνια περιοχή Ιωαννίνων και Λαψίστας (σήμερα κάμπος)και στο Νησί.
-- Κτισμένη δίπλα στον δρόμο που οδηγεί στο Πέραμα και παλιότερα (διά του παραλιμνίου Λαψίστας) στο κεντρικό Ζαγόρι και το Καλπάκι ...... ,πήρε την προσωνυμία "κοπάνων",γιατί εκεί τις μαγιάτικες και τις καλοκαιρινές ημέρες έπλεναν οι γυναίκες της πόλης τα μαλλιά καί τα βαριά χειμωνιάτικα σκεπάσματα και στρωσίδια με το νερό της Λίμνης , κτυπώντας τα επάνω σε πέτρες (πλάκες) με τους "κόπανους" - ειδικά έμβολα για την δουλειά αυτή .
-- " Περίλαμπρα " ονομάζει "τα ακρογιάλια του Αϊ Νικόλα" ο Κώστας Κρυστάλης κι έτσι ήταν στην εποχή του.Από την μια μεριά οι λόφοι των αμπελοκήπων κι από την άλλη η Λίμνη με τις ιτιές και τις καλαμιές και τριγύρω τα "πάντερπνα" γιαννιώτικα μποστάνια - λαχανόκηποι - με λογιών-λογιών λαχανικά,δένδρα και λουλούδια ... Στις μέρες μας έχει συνδυαστεί η Εκκλησία με το Νεκροταφείο και τον πολυσύχναστο δρόμο ,έτσι που δεν μπορεί να φανταστεί κανείς το παλιό εκείνο τοπίο το μέχρι πριν μερικές δεκαετίες.
-- Πότε πρωτοκτίστηκε η Εκκλησία αυτή δεν είναι γνωστό.Σαν εξωκλήσι και προαστιακός ναός χαρακτηρίζεται στις γραπτές αναφορές που οριοθετούν την τάφρο του Βοημούνδου , η οποία άρχιζε από τον Άγιο Νικόλαο κοπάνων , περικλείοντας την Εκκλησία "μέσα απο την ντάπια" στα ευρύτερα όρια της πόλης των Ιωαννίνων.
Χάρτης του Γάλου προξένου στα Ιωάννινα Pouqueville (αρχές 19ου αιώνα).Ο Αγ. Νικόλαος κοπάνων σημειώνετε μέσα από τα όρια της τάφρου. |
-- Ο Π.Αραβαντινός , στην Χρονογραφία της Ηπείρου (1856),αναφέρει τον Αγ.Νικόλαο "εις Κοπάνους" σαν έναν από τους ναούς που διασώθηκε από τις διάφορες καταστροφές της πόλης από τον καιρό της κατακτήσεως της από τους Τούρκους το 1430 και από την έξωση των Χριστιανών από το κάστρο με την επανάσταση του Επισκόπου Τρίκκης Διονυσίου Φιλόσοφου το 1611.
-- Μπορεί ,σύμφωνα με τα παραπάνω ,τα χρόνια της ύπαρξης της Εκκλησίας αυτής να είναι πάνω από 500 ,αλλά η ιστορία της είναι πολύ μικρή...Ούτε ενορία είχε ,ούτε κοντά στην πόλη και τα γεγονότα της ήταν.Ελάχιστες είναι και οι αναφορές στην Ηπειρώτικη βιβλιογραφία.
-- Σε διαθήκες και επιστολές Ηπειρωτών του εξωτερικού αναφέρεται η Εκκλησία των Κοπάνων δύο φορές με προσφορές μικροποσών για σαρανταλείτουργα.
-- Άλλες δύο φορές αναφέρεται (όταν η Εκκλησία είχε ερειπωθεί με την πολιορκία του Αλή Πασσά από τα Σουλτανικά στρατεύματα το 1820) σε επιστολές των επιτρόπων των εκκλησιών της πόλης.Η μία στίς 3/6ου/1841 πρός τον Κωνσταντίνο Πασχάλη,όπου τον παρακαλούν να μεσολαβήση στόν Νικόλαο Ζωσιμά για την ανέγερση των εκκλησιών της πόλης , μεταξύ των οποίων και την "εν Κοπάνοις του Αγίου Νικολάου". Η άλλη στίς 15/1ου/1842 απευθείας πρός τον Νικόλαο Ζωσιμά από τους ανηψιούς του Α.Φίλιο καί Θ.Λαμπαδάριο , όπου στην "καταγραφή των όσων εκκλησιών καί μοναστηρίων δεν υπάρχουν" γράφουν : "διά τον άγιον Νικόλαον κοπάνων ερύπιο κατά το παρόν καί μέλλει διά να γίνη κατά τον μάρτιον ως εις τον λογαριασμόν σας αναφέρομεν,έχοντες οι επίτροποι εις χείρας των πέντε χιλιάδες γρόσια συναγμένα κατά καιρούς εις τα εισοδήματά του".
-- Για το κτίσιμο της Εκκλησίας , όπως σώζεται μέχρι σήμερα , διαβάζουμε εκτεταμένη παράγραφο στην διδακτορική διατριβή του πανεπιστημιακού καθηγητή Κου Γ. Παπαγεωργίου (1982) " Οι συντεχνίες στα Γιάννενα κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα".
-- Μερικές αναφορές και κυρίως διηγήσεις για γεγονότα πού αφορούν την Εκκλησία των Κοπάνων και την περιοχή της ,έχουν γίνει κατά καιρούς από τον Σπ.Λάμπρο,τον Δημ.Σαλαμάγκα και τον Κώστα Φωτόπουλο.Ο τελευταίος υπήρξε εγγονός ιερέως και γιός επιτρόπου της εκκλησίας και είχε συναισθηματικούς δεσμούς με αυτήν όπως φαίνεται από τις διηγήσεις του.
-- Αυτά τα λιγοστά κείμενα , ταξινομημένα χρονολογικά συναποτελούν το "Ανθολόγιο του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου Κοπάνων στα Ιωάννινα".
ΣΗΜΕΊΩΣΗ : Ο Γιαννιώτης λογοτέχνης, δικηγόρος και βουλευτής Κ.Καζαντζής στην συλλογή διηγημάτων του "Απ' τα σκλαβωμένα Γιάννινα" (1926) περιλαμβάνει σχετικό διήγημα με τον τίτλο "Το χέρι του Αγίου Γρηγορίου" ,το οποίο αναφέρετε στο Λείψανο που "θησαυρίζετε"στον Αγ,Νικόλαο Κοπάνων (ανατύπωσή του έχει γίνει πριν λίγα χρόνια από την Μονή Ελεούσας - ;;; -).
***********************************
***********************************
Σχέδιο από το βιβλίο του Δ Σαλαμάγκα" ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΙΝΑ" - έκδοση Ε.Η.Μ. |
ΚΩΣΤΑ Ι.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
" ΤΑ ΓΙΑΝΝΙΝΑ "
Οι Μαχαλάδες τα σοκάκια και τα τοπωνύμιά τους
Επιγραφή στον εξωτερικό ΒΔ τοίχο που αναφέρετε στα γεγονότα του 1820 |
******************************
ΚΩΣΤΑ Ι.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
" ΤΑ ΓΙΑΝΝΙΝΑ "
οι Μαχαλάδες τα σοκάκια και τα τοπωνύμιά τους
" ΤΟ ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓ.ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ "
ΚΩΣΤΑ Ι.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
" ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ " - 1952
Η Λειψανοθήκη με το δεξί χέρι του Αγίου Γρηγορίου (φωτ.αρχ. Κων. Γκαλντέμη) |
*******************************
*******************************
Σπυρ.Π.Λάμπρου
"Σελίδες εκ της ιστορίας των Ιωαννίνων"
1913 - ανατύπωση Φοίνιξ 1928
Ήτο εσπέρα ..... Ιανουαρίου 1801
Λαϊκή ζωγραφιά : "Ο πνιγμός της Κυρά Φροσύνης " |
****************************
Δ.Σ.Σαλαμάγκα
"Ο Άγιος Γεώργιος ο Νέος Μάρτυς ο εξ' Ιωαννίνων "
Συναξάρι - Αθήνα 1954
Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας
********************************
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
" ΟΙ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ "
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΜΙΑΧ 1988
Ο νέος Ναός του Αγίου Νικολάου στους Κοπάνους 1843 - 1845
Κάρτ ποστάλ με ημερομηνία 21/11/1905 (Αρχ.Κων.Γκαλντέμης) |
και δύο σημειώσεις :
1) Το "ΙΣΝΑΦΙ" των Τακιατζήδων είχε προστάτη τον Άγιο Νικόλαο στους Κοπάνους.
2) Ιωάννης Χρυσός
*****************************
*****************************
Ιστορίες - "μεσελέδες" από τον Άγιο Νικόλαο στους Κοπάνους
Στόν εξωτερικό κήπο της εκκλησίας ... 1900
"ΤΑ ΓΙΑΝΝΙΝΑ"
Οι Μαχαλάδες τα σοκάκια και τα τοπωνύμιά τους - 1986
********************************
Κώστα Ι.Φωτόπουλου
"Πανάρατος"
ανάτυπο Ηπειρωτικής Εστίας - 1977
"Η Κυρά Νίτσα η Χάροβα"
*********************************
"Κοπάνισμα"μαλιού στην Λίμνη - περιοχή "Μάτσικας" - δεκαετία του 1950 |
*********************************
Κώστα Ι.Φωτόπουλου
"ΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ"
ανάτυπο Ηπειρωτικής Εστίας - 1980
" Τα πηγάδια του Σιώζιου "
*********************************
*********************************
ΓΙΑΝΝΙΩΤΙΚΟΙ ΠΑΛΜΟΙ
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ - ΚΟΠΑΝΩΝ
Ο ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΜΑΣ ΧΡΟΝΩΝ
Γιώργου Βρέλλη
Κείνη η ιστορική,εξοχική εκκλησία,ο ναός του Αγίου Νικολάου - Κοπάνων,ο κοιμητηριακός,των παιδικών μου χρόνων οι συνάξεις και οι λειτουργεμοί και των παιδικών μου χρόνων σκιρτήματα και παιγνιδισμοί και ξενιασιάς ξεσπάσματα αυθορμιτισμού.
Το ιερό της πίστης μου,εντευκτήριο θυμήσεων,επιζήσεων,παραστάσεων ασβέστων και αξέχαστων,ανεξίτηλων εικόνων,κάτω από το φώς του στέρια αναπτυσσόμενου θρησκευτικού συναισθήματος.Αυτές οι γραμμές,λόγια θυμητικά,ξυπνούν το παρελθόν με γεγονότα χαρωπά κι άλλα με θπίψη αγγιγμένα.Αναδρομές ,ανάκατα γλυκόπικρες και ακουστό το απόηχο των περασμένων, ριζωμένο μέσα μου ανέβγαλτο και σφιχτοκρατημένο.Τα διαρεύσαντα χρίνια πότε ευάρεστα δεκτά και πότε εφιαλτικά.Μέσα σ' αυτά μεγάλωσε η θρησκευτικότητά μας.
Τότε νιώσαμε το Χριστό δικό μας τον θαλασσινό μας Άγιο και από τότε τους προσκυνούμε χειμωνοκαλόκαιρα , οδοιπόροι στο χωματόδρομο και τα γύρω μας αμπέλια, αγροί, λαχανίκηποι.Πάντα ποδαράτοι στην αγνή φύση , σ' ανθισμένες χωραφιές και γραφικά τοπία βουκολικά, πηγές και νερό και ησυχία.
Με εξαίρεση τον Μύλο του Σάρρα - στη "Συνάντηση" - και απ' εκεί όλη η οδός Παυσίλυπου χωρίς κανένα κτίσμα.Επίκεντρο εκτόνωσης της αλκής το καφενεδάκι του περιβόλου, ανάμεσα σε μωριές,μηλικοκιές που ήταν συνεργοί στα παιχνίδια μας και μοιραστάδες εμείς στους καρπούς των.
Εκεί λοιπόν ο εκκλησιασμός σε κάθε εποχή, στοιχείο συνδετικό ενισχυτικής αναγέννησης , της πρώτης νιότης μου.Αλησμόνητοι γιορτασμοί η Δεύτερη Ανάσταση που παίρναμε την Εικόνα της Έγερσης από το σπίτι του Νεομάρτυρα Αϊ Γιώργη και τη φέραμε με ευλαβική πομπή στον Αϊ Νικόλα , όπου ο ΠαπαΣπύρος ο Κατσίκας διάβαζε το Ευαγγέλιο στα Αλβανικά ,γιατί είχε ζήσει στη Βόρειο Ήπειρο.Τρία τα πανηγύρια χρονικής : Του Αποστόλου Θωμά, του Αγίου Γρηγορίου και του Αγίου Νικολάου.
Σύρριζα σχεδόν η λίμνη που σε καιρό νηνεμίας δείχνανε στα βάθη τοίχια και λιθοσώρια παλιού χωριού παρόχθιου και πλάκες που στουμπάγανε με τον κόπανο τα σκουτιά.
Η εκκλησία πυρπολήθηκε το 1820 με εμπριστικές βόμβες, ριγμένες από το Κάστρο , με διαταγή του Αληπασιά, για να μη βρίσκουν καταφύγιο και τόπο να σταθμεύσουν οι Σουλιώτες , που έφυγαν και ξαναπήραν το Σούλι.Ανοικοδομήθηκε από το Νούση , Ιωάννη Χρυσό που πέθανε στις 17-2-1860. Στο Μηναίο Ιουνίου 1684 γράφονται τα εξής : "Έγινε πολλή βροχή και πλήθυνε το νερό της λίμνης κι εβγήκεν και έπνιξε οσπίτια τόσα και μέσα ως στη Μητρόπολη ως μια σπιθαμή το βάθος του νερού".
Εδώ φυλάσσεται το χέρι του Αγίου Γρηγορίου , μετά από περιπέτειες των Ορλωφικών.Το δε 1784 φιλοτεχνήθηκε σε ασήμι θήκηγ από τον Ποντίκα τον Καλαρρυτινό.Σε μικρή λειψανοθήκη φυλάσσονται 4 τεμάχια λειψάνων που ανήκουν στον Άγιο Γεώργιο τον Μεγαλομάρτυρα,Άγ.Τρύφωνα,Άγ.Παντελεήμονα,Άγ.Μάρκο.
Εδώ στο ναό το 1820 φυλάκισαν τις 17 γυναίκες και τις πήρε και τις έπνιξε ο Αληπασιάς.Το πτώμα της Κυρά Φροσύνης θάφτηκε στου Αγ.Αναργύρους του Στρουνίου.Εδώ στον πόλεμο του 1912-13 , πάνω στο γυναικείο,κάτω από την στιβαγμένη ξυλεία κρύβαν τα όπλα οι Επίτροποι Γκόλφας ή Κωτσιάναγιας και ο Φωτόπουλος.
Δυό τα συγκλονιστικά και τραγικά γεγονότα και μακάβρια που σημαδεύτηκαν στη μνήμη μου.Το πρώτο η ομαδική κηδεία των θυμάτων της ληστείας της Πέτρας και το δεύτερο απολείτουργα της 25-3-1944 ακούγαμε το βουητό των ξεσκέπαστων φορτηγλων που κουβαλάγανε τους Γιαννιωτοεβραίους ,στον αφανοσμό,τσουβαλιασμένα κιρμιά,ψυχικά ράκη μελλοθανάτων,τουρτουρίζοντες από το χιονόνερο που έπεφτε, σάβανο του χαμού των.
...... Μεγάλη μας χαρά να ντυθούμε "παπαδάκια", με τα στχάρια για να βαστούμε λαμπ'άδες ,ξεφτέρια, Σταυρό και φανούς σε λατρευτικές ώρες και ώρες εξόδιες του Επιταφίουανάμεσα από τα δάση των υψωμένων σταυρών.
Γνήσια και αυθεντική η παρακολούθηση τελετών και μυστηρίων με τους φτωχούληδες ,τους καροτσέρηδες, μεροκαματιάρηδες και μπαλωματήδες , τους "εχούμενους"νοικοκυραίους".Δεν ξέρω μόνον αν ακούγαμε ίδια εμείς τα φτωχά παιδιά με τους κατέχοντας πλούσια τα αγαθά , τις ψαλμωδίες και τα δρώνενα.Ακούγαμε όμως κατάβαθα συγκινημένοι ,μαυροφορεμένες γυναίκες και πενθοφορούντες ,ορφανά μαρασμένα την πένθιμη χορωδία του λυγμού , των δακρύων και του πόνου.
Πιτσιρικάδες το πιάναμε στο ψαλτήρι πλάγι στον Καπαμά,τον Τσάκα,τον Τάκη Κόκκινο, τον Γιώργη Κυριακίδη και βαστάγαμε ίσιο.Και τρανή και καρπόφορη η προσδοκία , όταν οι ηλικιωμένοι και σεβάσμιοι Επιτρόποι μας έδιναν τη δραχμούλα για την προσφορά μας...
Από τότε , από παιδάκια μπήκαμε στο δρόμο του Θεού , στο μάθημα της αυτογνωστικής σιωπής και προσευχής, της φιλοσοφίας και της χριστιανικής μεγαθυμίας και εγκαρτέρησης και από τότε βαστάνε τη μοσχοβολιά του θυμιάματος ,ευωδιασμό της δάφνης ,τη θεϊκιά πνοή.Και αυτά ακολουθούν των φευγάτων ψυχών τη λιτανεία , μέσ' από το μονοπάτι της οδύνης και του παντοτινού στερεμού.Και έξω ,η νεκροπολιτεία πνιγμένη στη γαλήνη και την ανάπαυση της μεταφυσικής αλλαγής.Το βασίλειο του θανάτου με τη σιωπή και το σκοτάδι που μερεύει το καντήλι.Εκεί και το φυλάκιο του Πέτρου "Λέλεκα",του πανύψυλου νεκροθάφτη.Κάθε μνήμα χαροντικό τραπέζι.Εκεί το χώμα σκέπασε κορμιά προσφιλών ,στο μεταθανάτιο καταφύγιο της οριζοντίωσης ,για τον υψωμό στο υπερβατικό.Εδώ ανακαλύπτεις το μυστικό της ζωής στο μυστικό του θανάτου.Κέντρο διερχομένων για την αιωνιότητα.
Κι ο Παπα Σπύρος μοναχός στη μοναξιά,ιερομόναχος τη ζωή του αφιέρωσε ο άξιος Λευίτης στον Κύριο.Κατοικούσε στους Γοργολαίους και ήταν γείτονάς μας.Μας έσταλνε ο δάσκαλος , να μας δώσει κεφάλαιο και εδάφιο του Ευαγγελίου της Κυριακής και στο τραπέζι με το καντήλι ατενίζαμε την εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας.Απαρνητής των εγκοσμίων , μορφή αγιασμένη , μάρτυρας της ζωής βρήκε στο τέλος τη θεραπεία του , στη λησμονιά με τον καρπό της αμπέλου.Και κοντά του - προπολεμικά - κι άλλο ρημάδι ο νεωκόρος , ο Μπάρμπα Κώστας ο Κράχτης , μισότυφλος και πιστός μέχρι θανάτου.
Χρόνια φευγάτα κι αγύριστα , νοσταλγικά , πεθυμιάρικα έστω και μέσα στη σκληρή και ωμή πραγματικότητα που κάποτε όλους μας ραπίζει βάναυσα.
*********************************
*********************************
Δυό τα συγκλονιστικά και τραγικά γεγονότα και μακάβρια που σημαδεύτηκαν στη μνήμη μου.Το πρώτο η ομαδική κηδεία των θυμάτων της ληστείας της Πέτρας και το δεύτερο απολείτουργα της 25-3-1944 ακούγαμε το βουητό των ξεσκέπαστων φορτηγλων που κουβαλάγανε τους Γιαννιωτοεβραίους ,στον αφανοσμό,τσουβαλιασμένα κιρμιά,ψυχικά ράκη μελλοθανάτων,τουρτουρίζοντες από το χιονόνερο που έπεφτε, σάβανο του χαμού των.
...... Μεγάλη μας χαρά να ντυθούμε "παπαδάκια", με τα στχάρια για να βαστούμε λαμπ'άδες ,ξεφτέρια, Σταυρό και φανούς σε λατρευτικές ώρες και ώρες εξόδιες του Επιταφίουανάμεσα από τα δάση των υψωμένων σταυρών.
Γνήσια και αυθεντική η παρακολούθηση τελετών και μυστηρίων με τους φτωχούληδες ,τους καροτσέρηδες, μεροκαματιάρηδες και μπαλωματήδες , τους "εχούμενους"νοικοκυραίους".Δεν ξέρω μόνον αν ακούγαμε ίδια εμείς τα φτωχά παιδιά με τους κατέχοντας πλούσια τα αγαθά , τις ψαλμωδίες και τα δρώνενα.Ακούγαμε όμως κατάβαθα συγκινημένοι ,μαυροφορεμένες γυναίκες και πενθοφορούντες ,ορφανά μαρασμένα την πένθιμη χορωδία του λυγμού , των δακρύων και του πόνου.
Πιτσιρικάδες το πιάναμε στο ψαλτήρι πλάγι στον Καπαμά,τον Τσάκα,τον Τάκη Κόκκινο, τον Γιώργη Κυριακίδη και βαστάγαμε ίσιο.Και τρανή και καρπόφορη η προσδοκία , όταν οι ηλικιωμένοι και σεβάσμιοι Επιτρόποι μας έδιναν τη δραχμούλα για την προσφορά μας...
Από τότε , από παιδάκια μπήκαμε στο δρόμο του Θεού , στο μάθημα της αυτογνωστικής σιωπής και προσευχής, της φιλοσοφίας και της χριστιανικής μεγαθυμίας και εγκαρτέρησης και από τότε βαστάνε τη μοσχοβολιά του θυμιάματος ,ευωδιασμό της δάφνης ,τη θεϊκιά πνοή.Και αυτά ακολουθούν των φευγάτων ψυχών τη λιτανεία , μέσ' από το μονοπάτι της οδύνης και του παντοτινού στερεμού.Και έξω ,η νεκροπολιτεία πνιγμένη στη γαλήνη και την ανάπαυση της μεταφυσικής αλλαγής.Το βασίλειο του θανάτου με τη σιωπή και το σκοτάδι που μερεύει το καντήλι.Εκεί και το φυλάκιο του Πέτρου "Λέλεκα",του πανύψυλου νεκροθάφτη.Κάθε μνήμα χαροντικό τραπέζι.Εκεί το χώμα σκέπασε κορμιά προσφιλών ,στο μεταθανάτιο καταφύγιο της οριζοντίωσης ,για τον υψωμό στο υπερβατικό.Εδώ ανακαλύπτεις το μυστικό της ζωής στο μυστικό του θανάτου.Κέντρο διερχομένων για την αιωνιότητα.
Κι ο Παπα Σπύρος μοναχός στη μοναξιά,ιερομόναχος τη ζωή του αφιέρωσε ο άξιος Λευίτης στον Κύριο.Κατοικούσε στους Γοργολαίους και ήταν γείτονάς μας.Μας έσταλνε ο δάσκαλος , να μας δώσει κεφάλαιο και εδάφιο του Ευαγγελίου της Κυριακής και στο τραπέζι με το καντήλι ατενίζαμε την εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας.Απαρνητής των εγκοσμίων , μορφή αγιασμένη , μάρτυρας της ζωής βρήκε στο τέλος τη θεραπεία του , στη λησμονιά με τον καρπό της αμπέλου.Και κοντά του - προπολεμικά - κι άλλο ρημάδι ο νεωκόρος , ο Μπάρμπα Κώστας ο Κράχτης , μισότυφλος και πιστός μέχρι θανάτου.
Χρόνια φευγάτα κι αγύριστα , νοσταλγικά , πεθυμιάρικα έστω και μέσα στη σκληρή και ωμή πραγματικότητα που κάποτε όλους μας ραπίζει βάναυσα.
*********************************
*********************************
Κυριακή του Θωμά - Αντίπασχα αρχές της δεκαετίας του 1960 ... στο Άγιο Νικόλαο στους Κοπάνους |
********************************
********************************
ΤΕΛΟΣ
για την αντιγραφή
φίλ.Π.γ.
12ος/2013
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)