φίλ.π.γ. : " λ.μ. ": 05/13/15

~~ ... " ο μειονοτικός " ....

** Αφιερωμένο στον Ελλαδίτη συμπέθερο που απορεί , τόσο για το ότι μιλάμε ελληνικά , όσο και για τα ελληνικά που μιλάμε ...

** Αφιερωμένο και το δίστιχο :

" ν'άσαι μάρτυρας πλατάνι που μας πήρε το ποτάμι

και μας πήγε στη οβύρα έτσι τό 'γραφε η μοίρα " ...

=========================
=========================

-- Για χιλιετίες ο ακριτικός Ελληνισμός , πού του έλαχε να ζει στην Αλβανική επικράτεια , δεν είχε μιλήσει την γλώσσα του Αλβανού γείτονα . Ήταν κι αυτό ένα σημάδι (μαζί με τα ήθη και έθιμα) του "νοητού συνόρου" μεταξύ των λαών τα παλιά χρόνια όταν δεν υπήρχαν χαρτογραφημένα και "συρμάτινα" σύνορα ... Ελάχιστες εξαιρέσεις αποτελούσαν κρατικοί ή ιδιωτικοί υπάλληλοι , που μάθαιναν την γλώσσα από ανάγκη , σε αυτούς να προσθέσεις κι όσους επιστήμονες , τεχνίτες ή εμπόρους , που είχαν εγκατασταθεί μόνοι ή οικογενειακά σε αστικά κέντρα . Στα τετρακόσια χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας , τότε πού " το αυτόφωτο και λαμπερό άστρο της Ελληνικής παιδείας " είχε κυνηγηθεί από τον κατακτητή , ετούτος ο Ελληνισμός βρήκε τρόπους και διεξόδους να κρατήσει καθαρή την "γλώσσα της ψυχής" του...Τα λίγα χρόνια του βασιλιά Ζώγγου αντιστάθηκε και "κρατήθηκε" .... Τα σαράντα χρόνια της Χοτζικής δικτατορίας , όμως , " έφεραν τα επάνω - κάτω " ... Η απομόνωση , το επαγγελματικό και μορφωτικό αδιέξοδο της νεολαίας , η υποχρεωτική στράτευση (παλιά την πλήρωναν) , οι συνεχείς μετακινήσεις φιλίας και αλληλεγγύης "για γνωριμία του λαού" , για "εθελοντική εργασία" (το περίφημο σμπόρι) , άλλες αιτίες και η για τα καλά εισαγωγή της αλβανικής γλώσσας στα σχολεία , υποχρέωσαν πρώτα τους νέους και μετά τους μεγαλύτερους να μάθουν την γλώσσα του κράτους που ζούσαν . Στις αιτίες αυτές να προσθέσουμε και την ανύπαρκτη παρουσία της "μάνας Ελλάδας" , για σαράντα περίπου χρόνια , αλλά και την συνεχώς μεταβαλλόμενη ή ανύπαρκτη πολιτική των τελευταίων χρόνων για θέματα μειονοτικής παιδείας .... Στα προξενεία που πέρασαν στο παρελθόν ένας Ν.Οθωναίος , ένας Παν.Πουλίτσας , ένας Νίκος Βέης , τοποθετήθηκαν αδιάφοροι "ακόλουθοι" ... κατά το ευαγγελικό : "... επί Μωσέως καθέδρα εκάθησαν γραμματείς και φαρισαίοι ....".

-- Σήμερα πρέπει να παρομοιάσει κανείς τον Ελληνισμό ετούτου του τόπου με τους Έλληνες μετανάστες ( Αμερικής , Αυστραλίας , Γερμανίας ... ) , όπου αποκομμένοι από τον εθνικό κορμό , φτιάχνουν μια νέα πατρίδα και δημιουργούν μια νέα "διάλεκτο" στις μεταξύ τους συναλλαγές ...

Έτσι κι εδώ . Δημιουργήθηκε μια νέα διάλεκτος , ανάμεικτη με ορολογίες ξένες προς τις ελληνικές γιατί αυτές δεν χρησιμοποιούνται εδώ . Το "ταπί" της τουρκοκρατίας έγινε "τσερτιφικάτο" , η πρωτόγνωρη (μετά το 1991) λέξη "ταυτότητα" έγινε "λετερνιουφτίμι" , το πολυπόθητο "διαβατήριο" πέρασε σαν "πασσαπόρτι" , σε αγρότες πού πέρασαν από την παραδοσιακή στην επιστημονική καλλιέργεια ο "κτηνίατρος" είχε συστηθεί ως "βετερινάρης" , ο γεωπόνος - "αγρονόμος" (όχι από την ελληνική ρίζα του ,αλλά από τον αλβανικό όρο "agronom") , στην παν αλβανικά γνωστή "κοπερατίβα" , που είναι ο συνεταιρισμός , το χωράφι έγινε "παρτσέλα" , στις ηλεκτρικές συσκευές η τηλεόραση > "τελεβιζόρι" , το ψυγείο > "φρεγκοριφέρι" ... και άλλα πολλά της καθημερινής ζωής ....

Σε πιάνει ρίγος αν σκεφτείς , ότι όλη αυτή η εισαγόμενη ορολογία υιοθετήθηκε από έναν λαό που επιμένει να λέει την πόρτα - θύρα , την πετσέτα - προσόψι , το μαξιλάρι - προσκέφαλο , τις κότες - 'ρίθια (ορνίθια) , την κατσίκα - γαίγα , το αίμα - γαίμα (με το πανάρχαιο δίγαμμα μπροστά) , τα δέντρα - οπωρικά ... και τόσα άλλα πανάρχαια , αλλά ζωντανά ...

-- Σαν να μην έφταναν όλα αυτά ( της απομόνωσης και αποκοπής από τον εθνικό κορμό ) στα χρόνια του ακατονόμαστου ηγέτη υπήρχε και η παράπλευρη προπαγάνδα.

===========

-- Ο φημισμένος Αργυροκαστρίτης λογοτέχνης Ισμαήλ Κανταρέ γράφει κάπου για τους συμπολίτες του τούς "Καστερούς" :

"... Παρόμοια με τον πειρασμό της αμαρτίας , είχε ωθήσει τους κατοίκους της πόλης (εννοεί του Αργυρόκαστρου) , εξαιτίας των Ελλήνων αγροτών πού δούλευαν τα κτήματά τους (σημείωνε τσιφλίκια) ως ζευγίτες , να σχηματίσουν μια παραμορφωμένη εικόνα όχι μόνο για τους Έλληνες αλλά και για όλον τον Ελληνισμό , μαζί με το Ελληνικό κράτος , την πολιτική του ακόμα και την γλώσσα του ... " .

Αυτήν την "παραμορφωμένη εικόνα" , ο "Καστερός" ηγέτης της πενηντάχρονης δικτατορίας , την είχε περάσει σε όλη την Αλβανία . Το χαϊδεμένο και κακομαθημένο "μπεγόπουλο" του Κάστρου , στο καρναβάλι που είχε στήσει , φορώντας την μάσκα του διεθνισμού καλλιεργούσε στους "υπηκόους του" έναν απαίσιο σωβινισμό ....

===========

Ο χαρακτηρισμός "μειονοτικός" ΄"μειονότητα" για τον ευρύτερο πληθυσμό δεν είχε μόνο εθνολογική έννοια , αλλά σήμαινε και διανοητική (κατά κάποιο τρόπο) καθυστέρηση και αυτό στηρίζονταν στο "ακαταλαβίστικο" της γλώσσας και την δυσκολία συνεννόησης ( : "δεν ξέρεις γλώσσα ;" ή "δυσκολεύεσαι να την μάθεις ;" είσαι διανοητικά μειονεκτικός - μειονοτικός ) .

Με τι παράπονο διηγούνται οι ηλικιωμένες γυναίκες τα παθήματά τους και τις ειρωνείες που αντιμετώπιζαν όταν οι ανάγκες τις έφερναν στις πόρτες των κρατικών υπηρεσιών ή σε ταξίδια ανάγκης μακρυά από τα χωριά τους : " Μας γνώριζαν από το άσπρο μαντήλι , ψυχή μου , κι έλεγαν "λέκου - λέκου" σαν πως να κρέναμε σαν τα λελέκια ... " .

Κι' όσο σε πνίγει το παράπονό τους , άλλο τόσο σε ξαφνιάζει όταν ακούς (τότε και σήμερα ακόμη) παλιούς "καθεστωτικούς" (βασιλικώτερους του βασιλέως) , αλλά και άλλους με μόρφωση (αυτοί που έπρεπε να δίνουν το παράδειγμα) με ύφος "χιλίων πετεινών" να μιλάνε αλβανικά μεταξύ τους ....

Σκέφτεσαι τα κόκαλα των αποθαμένων που τρίζουν ... πρώτα των δικών τους και ύστερα όλων των άλλων ....

-- Αυτά συμπέθερε ....
~~ φίλιππας Π.γ.
~~ Ιωάννινα 13/5ου/2015.

**************************

( ~~ Ενα παράδειγμα "ντοπιολαλιάς" της Δρόπολης . φίλ.Π.γ. )

--------------------------------

Του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασ.Νιτσιάκου

** Περιοδικό : " ΕΞΩΠΟΛΙΣ " 3 - 4

============ Για μια τιμή ζιάω ============

δια στόματος Ιφιγένειας Μπουτριστινής

και δια χειρός Βασίλη Νιτσιάκου *

* Απόσπασμα αυτοβιογραφικής αφήγησης που ηχογραφήθηκε τον Ιούλιο του 1994 κατα την διάρκεια επιτόπιας έρευνας στον κάμπο της Δερόπολης (Αλβανία).