Κυριακή 23 Μαρτίου 2014

"ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ"-...μιά αληθινή ιστορία από τους Γεωργουτσάτες

ΤΟ ΆΛΟΓΟ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ

.... μια αληθινή ιστορία από τους Γεωργουτσάτες.

Μια αληθινή ιστορία από τους Γεωργουτσάτες

=======================================

--Τα περισσότερα χωριά και μοναστήρια της Δρόπολης,συντηρούσαν για τις μεταφορικές τους ανάγκες κοπάδια με φοραδοάλογα,τα ονομαζόμενα «αργιλέδια».

--Πρέπει τα κοπάδια αυτά να βρέθηκαν εδώ από τα χρόνια της ίδρυσης των κοινοτήτων και των Μονών,γιατί πως αλλιώς θα είχαν μεταφερθεί τα υλικά στις βραχώδεις,ανηφορικές τοποθεσίες που είναι κτισμένα.

--Τα αργιλέδια, αιώνες τώρα, είχαν εξελιχθεί σε ντόπια ράτσα.Σχημάτιζαν κανονική αγέλη με αρχηγό,γνώριζαν τα όρια της βοσκής τους και τους τόπους που θα κατέφευγαν για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους του βουνού και του καιρού.Οταν οι χειμώνες ήταν βαριοί και χιονισμένοι,μαζεύονταν γύρω από τις καλύβες των χωριών και οι χωριανοί τους έβγαζαν μερίδιο για την «εποχιακή» τροφή τους.Απο την άνοιξη και μετά ,όταν άρχιζαν οι κοπιαστικές εργασίες του κάμπου,η ξύλευση για τον χειμώνα ή το κτίσιμο νέων σπιτιών,μάζευαν όσα είχαν ανάγκη,σε συνεννόηση με άλλες συγγενικές ή γειτονικές οικογένειες και τα χρησιμοποιούσαν στις μεταφορές τους.Συνήθως έστελναν τα μεγαλύτερα παιδιά των σπιτιών και τα κυνηγούσαν ώσπου να «στριμώξουν»σε αδιέξοδο.Τους έδεναν τα μπροστινά πόδια και τα μάθαιναν με έτοιμη τροφή και νερό για μια – δυό ημέρες και έτσι με ευκολία τα δάμαζαν.Το ημιάγριο κοπάδι γινόταν σχεδόν ανέξοδο εξάρτημα των χωριάτικων αναγκών.

--Ένα από τα σημάδια ή τις τεχνικές για να δαμαστούν τα αργιλέδια ήταν το κούρεμα της χαίτης και της ουράς.

--Μόνο ο αρχηγός έμενε «ασύλληπτος».Ηταν το άλογο του Μοναστηριού.Ξεχώριζε από το υπόλοιπο κοπάδι από τη μεγάλη χαίτη και ουρά.Έμενε όλο το καλοκαίρι ελεύθερο και μοναχικό,να ανεβοκατεβαίνει μέρα και νύχτα το βουνό,να δροσίζεται στα κρύα νερά της «γούβας»,να σεριανάει στα δρομάκια του χωριού.Τα παιδιά δεν το πείραζαν,όλοι παραμερούσαν για να περάσει,με σέβας,όχι με φόβο,σαν περνούσε κάποιος επίσημος.Την ημέρα παρατηρούσε το κοπάδι του στις δουλειές του κάμπου και επισκέπτονταν τις φοράδες του τη νύχτα στις μάντρες ως αργά το φθινόπωρο που ξαναμαζεύονταν το «βασίλειό του».

--Όσοι θυμούνται το τελευταίο άλογο του Μοναστηριού του Προφήτη Ηλία στους

Γεωργουτσάτες,λένε πως ήταν κανελί με άσπρα σιρίτια κοντά στους τριχωτούς αστραγάλους,με κυματιστή χαίτη και ουρά ,που σέρνονταν ως κάτω στη γή όταν έβοσκε και ανέμιζε στα πιλαλίσματά του.

--Καλοθρεμμένο από τους υπαλλήλους και τους καλογέρους με ξεχωριστό «ζαϊρέ»,φανταχτερό με τη χτενισμένη και λιανοψαλιδισμένη χαίτη και ουρά,νταυραντιζμένο από τις λιγοστές δουλειές και την ανεμελιά του βουνού.Του είχαν φορεμένη λαιμαριά με μεγάλο διπλό κυπρί,να ακούγεται από μακρυά,να γνωρίζουν που βρίσκεται το κοπάδι,να ξεχωρίζει από τα άλλα άλογα για όσους τυχόν δεν ήξεραν ή δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν…Περνούσε το κυπρί από αρχηγό σε αρχηγό και τον ήχο του τον είχαν ακούσει σχεδόν όλες οι γενιές των χωριανών και τον ξεχώριζαν από τα παιδικά τους τα χρόνια.

--Δεν ήταν τελείως αδούλευτο.Η αποστολή του ήταν οι επίσημες μεταφορές του μοναστηριού.Συνήθως μετέφερε τους παπάδες της μονής με τα άγια λείψανα στις πανηγύρεις των παρεκκλησίων του χωριού ή την θαυματουργή εικόνα του Προφήτη Ηλία,που είναι ζωγραφισμένη από παλιούς Ζαγορίσιους ζωγράφους και ντυμένη με βαρύ αλπακαδένιο σκαλιστό κάλυμμα.Τη ζητούσαν στα σπίτια όταν είχαν βαριές ασθένειες για μια βραδιά,για μια εβδομάδα,ως που να γίνονταν το θαύμα…Εδεναν την εικόνα στο σαμάρι δεξιά όταν κατέβαινε,αριστερά όταν ανέβαινε από και προς το Μοναστήρι να βλέπει προς την μεριά της γούβας, <<προς τας ανατολάς>>….

--Ακουγόταν το κυπρί στα δρομάκια του χωριού και όλοι καταλάβαιναν πως ήρθε η θαυματουργή εικόνα.Σταυροκοπιόταν στα σπίτια,τις αυλές και τους δρόμους και συμπροσεύχονταν με τους ασθενούντες…Το χειμώνα που κατέβαιναν οι καλόγεροι στο καστρόσπιτο του Μετοχιού,πάνω από το χωριό ,πάλι με το άλογο μετέφεραν τα ιερά κειμήλια.Τότε οι επισκέψεις του ήταν τακτικότερες στο χωριό γιατί η αγέλη κατέβαινε προς τα κάτω για βοσκή.Ακούγονταν μέσα στη νύχτα στα σοκάκια το χλιμίντρισμα,τα πέταλα και το κυπρί,κυρίως όταν το κοπάδι είχε ανάγκη από τροφή,τώρα που οι φοράδες θήλαζαν τα πουλαράκια τους.

--Χειμώνα,καλοκαίρι ,όταν τις νύχτες ακούγονταν το άλογο του Μοναστηριού στους δρόμους,άρχιζαν οι γιαγιάδες τις ιστορίες για το Μοναστήρι και τον Αϊ Λιά,για τα χωράφια του και τα πανηγύρια του,για τα θαύματά του.’Ελεγαν «περνάει ο Αϊ Λιάς καβάλα στο άλογό του»…Πολλοί έλεγαν πως Τον είχαν δεί κιόλας…Περνούσε έτσι από γενιά σε γενιά η ιστορία του Μοναστηριού,θυμόταν σε ανύποπτο χρόνο την προσωπική τους σχέση με το θαύμα και τον Αϊ Λιά τους…Με τέτοιες αφορμές ανηφόριζαν την άλλη μέρα στο βουνό να ανάψουν ένα κεράκι στη χάρη Του,να καθαρίσουν λίγο τον τόπο όταν το Μοναστήρι είχε μείνει έρημο….

=========================

Β’

--Για μια εικοσαετία σχεδόν,από το 1918 ως το 1937,τα χρόνια της εκκλησιαστικής αναταραχής στον τόπο μας,το Μοναστήρι είχε παρακμάσει.Με δυσκολία μάζευαν οι επίτροποι ελάχιστα χρέη από τα πολλά κτήματά του.Μια φωτιά,γύρω στα 1925 ,είχε κάψει το κεντρικό συγκρότημα με το ηγουμενείο και την πλούσια βιβλιοθήκη του.Μόνη περιουσία που του απέμεινε σε ζωντανά ήταν τα αργιλέδια,αλλά αυτά ποτέ δεν απέφεραν εισόδημα.’Ενας υπάλληλος ,που είχε απομείνει στο Μοναστήρι,φρόντιζε το άλογο.’Ηταν ο μόνος που μπορούσε να το πλησιάσει άφοβα.

………………………………………………………..

--Μετά τον μεγάλο πόλεμο άλλαξε και το πολιτικό σύστημα….Ο Δροπολίτης ζευγάς πέρασε από τον αγά στον συνεταιρισμό.’Αρχισαν οι κρατικοποιήσεις.Τα κτήματα του Μοναστηριού ήταν από τα πρώτα που πέρασαν στον «Λαό».Τα αργιλέδια πέρασαν στον στρατό και τις ανάγκες του συνεταιρισμού,κάτα κάποιον τρόπο σταυλίστηκαν.Κάποιος στρατιωτικός κτηνίατρος είπε για το «άλογο»,ότι σαν παλιός αρχηγός που είναι και ο κυρίως επιβήτορας της αγέλης είναι καλό να μην παραδουλεύει και τα πράγματα παρέμειναν γιαυτό «όπως ήταν». Τώρα η χαίτη και η ουρά του είχαν βρομίσει και τσιμπουριάσει,αγρίεψε και λιγάκι…Κρατούσε όμως την αρχοντιά του και το κυπρί δεν μπόρεσε να του το βγάλει κανένας…’Εμενε εκεί στο λαιμό του σύμβολο και κορώνα…Ανέβαινε, κατέβαινε στο βουνό ,περνούσε τα βράδια στους δρόμους του χωριού και στο άκουσμά του όλο και ακούγονταν ιστορίες…

……….Το άλογο του Μοναστηριού……το άλογο του Αϊ Λιά……..

--‘Ηρθε το 1967.Η προπαγάνδα κατά της θρησκείας οργίασε. «Η πνευματική ασφυξία» … «Το όπιο του Λαού»….

--Σταμάτησαν τα σταυροκοπήματα και οι αναφορές στα του Θεού….Παραδόσεις αιώνων χαρακτηρίστηκαν αντιδραστικές και παράνομες.Τα εικονίσματα ξεκρεμάστηκαν,τα καντήλια έσβησαν,οι Εκκλησίες έγιναν στάβλοι και αποθήκες.Στο Μοναστήρι από χρόνια πρίν είχε εγκατασταθεί στρατός.

--Οι μανάδες Και οι γιαγιάδες άναβαν «στη χάση και στην φέξη»,το καντηλάκι μέσα στ’ απόμερα ντουλάπια του σπιτιού.Αν τύχαινε να περάσουν από κανα παλιό εικόνισμα ,γκρεμισμένο,έκαναν τον Σταυρό κουλουριαστά – κρυφά – κι αν το είχαν προμελετήσει με χίλιες προφυλάξεις άναβαν κι ένα σπιτίσιο κεράκι.’Εβαφαν και δυο –τρία κόκκινα αυγά την Πασχαλιά,κι από το γινάτι πέταγαν τα τσόφλια στους δρόμους , για να τα δούνε ‘’εκείνοι’’…..

--Θαύμασαν οι Χειμαριώτες κάποτε στα 1970 όταν βρήκαν στο γήπεδό τους ,μετά από αγώνα με τον «ΣΥΝΟΡΙΑΚΟ» Γεωργουτσατών,κόκκινα τσόφλια από αυγά …

--Το άλογο κατέβαινε τις νύχτες στο χωριό.Αδάμαστο,αγριεμένο,συλλογισμένο…Τι απέγινε το βασίλειό του και ο κόσμος του και ο κόσμος που ανηφόριζε στο Μοναστήρι….Χλιμίντριζε,τιναζόταν και ακουγόταν το κυπρί μέσα στα σπίτια.Κώδωνας συναγερμού;Καμπάνα αναστάσιμη;Σκιρτούσαν τα σπλάχνα και οι καρδιές στο άκουσμά του και κοφτές κουβέντες σιγοψιθυρίζονταν : ‘Αϊ-Λιάς-Μοναστήρι-θαύμα-κερί-καντήλι-Σταυρός-εικόνισμα…

--Σςςς «Να μην ακούσουν τα παιδιά χαθήκαμε».

--Χαθήκαμε από τα παιδιά!Χάθηκε η οικογένεια!

--Στα κόκκινα τσόφλια και τα αποκέρια στα παλιά εικονίσματα , προστέθηκε, από τα κομματικά όργανα, και το άλογο του Μοναστηριού «στα σύμβολα της αντίδρασης» τα ριζωμένα μέσα στον λαό και που έπρεπε να «ξεριζωθούν».

--«Είναι σύμβολο της αντίδρασης,είναι το άλογο του Μοναστηριού,το κυπρί του εκπέμπει αντιδραστικούς ήχους,δεν προσφέρει τίποτε,είναι και γερασμένο.Πρέπει να συλληφθεί και να συμμορφωθεί ή αλλιώς να εκτελεστεί».Αυτή ήταν η απόφαση των «νταήδων» της κοπερατίβας μεταξύ καφέ και ρακιού στα «κλούμπια» (καφενεία) της πιάτσας και από τότε παραφύλαγαν για την ευκαιρία.

--‘Ηταν άνοιξη προς το καλοκαίρι του 1968.Το άλογο έβοσκε γύρω από τα ερείπια του παλιού μοναστηριακού μετοχιού.Αγνάντευε περήφανο το χωριό και τον κάμπο και κουδούνιζε παιχνιδιάρικα το κυπρί του.Κάποιο μάτι το είδε από την πιάτσα…και τότε έπεσε το σύνθημα για να το κυνηγήσουν.Τρέξε από εδώ – τρέξε από εκεί , κατηφόρισε προς τον κάμπο…Φωνές , βρισιές, «να το στριμώξουμε εδώ να το στριμώξουμε εκεί….».Ανασηκώθηκαν οι γυναίκες από τις δουλειές στα χωράφια , βγήκαν οι άντρες από τα εργαστήρια και τα καφενεία.Σχόλια και κουβέντες παντού και μασημένες λέξεις : Μοναστήρι – ΑϊΛιάς….’’ Έδωσαν και΄πήραν’’ οι παληκαράδες,κουράστηκαν , ίδρωσαν , άρχισαν να γίνονται και λίγο γελοίοι με τις φωνές και τις κινήσεις τους.Σάν είδαν ότι δεν γίνεται τίποτε ,εκνευρισμένοι πήραν επί τόπου την απόφαση : «είναι επικίνδυνο για την σωματική και την πνευματική ακεραιότητα του λαού.Πρέπει να εκτελεστεί».

--Το άλογο αποκαμωμένο από το τρέξιμο γυρόφερνε στην τοποθεσία του κάμπου που λέγετε ‘’τσερεμέκια’’ .Κοίταζε κατά το βουνό (σαν να περίμενε κάποια βοήθεια από το Μοναστήρι),κοίταζε προς την πιάτσα από εκεί που έρχονταν ο κίνδυνος,έσκυβε απελπισμένα σαν να ήθελε να βοσκήσει και το κυπρί του ‘’ λιανοακούγονταν ‘’ …….Τέλος το πλησίασαν ήρεμα δυό-τρείς παληκαράδες με ένα μονόκαννο κυνηγετικό όπλο ντόπιας κατασκευής. Ο ‘’εκτελεστής’’ φορούσε στραβά το καπέλο, είχε λοξά το τσιγάρο στα χείλη και με λοξές ματιές ‘’ζύγιαζε’’ τον τόπο και την στιγμή….Πλησίασε μόνος του….Πλησίασε πολύ κοντά σε απόσταση κανονικής εκτέλεσης .’Εβαλε παραμάσχαλα το όπλο,έφτυσε και έτριψε τις παλάμες του ,με ύφος στέριωσε το όπλο στον ώμο και σημάδεψε.

--Το άλογο στάθηκε απέναντί του και τον κοίταζε με τα μεγάλα μάτια του.Δέν αντέδρασε καθόλου.Τίναξε μια φορά το κεφάλι γυρίζοντας το βλέμμα του τώρα προς το Μοναστήρι και ακούστηκε το κυπρί.Τότε έπεσε και ο πυροβολισμός......….Οι γυναίκες έσκυψαν στις δουλειές του κάμπου ‘’ βουβαμένες ‘’ .Οι άντρες γύρισαν στα εργαστήρια και τα εργαλεία τους.Τα σφυριά και τα σκεπάρνια είχαν χάσει για λίγο τον ρυθμό τους……

--Οι ‘’ κυνηγοί ‘’ ,μετά από μια σύντομη αυτοψία γύρισαν στο ‘’ κλούμπι ‘’ .Μεταξύ ρακιού και καφέ πάλι ,άρχισε η συζήτηση…τα από εδώ και τα από εκεί και τα λοιπά γνωστά των κυνηγετικών ‘’ άθλων ‘’.Είπαν σε κάποιον να ειδοποιήσει τον τρακτορίστα να τραβήξει το ψοφίμι και να το πετάξει πίσω στον ‘’μέγα λάκο’’,να μη μυρίσει στο χωριό.

--Ως το σούρουπο πολλοί ήταν οι περίεργοι που πήγαν να δούνε το ‘’κουφάρι’’.Ο μυλωνάς καθυστέρησε λίγο στην δουλειά και πήγε τελευταίος.Με προσεκτικές κινήσεις χωρίς να γίνει αντιληπτός από κανένα έσκυψε , έβγαλε την λαιμαριά με το κυπρί και την παράχωσε στο δισάκι του.’Οταν έφθασε στο σπίτι είπε στην γυναίκα και το παιδί του να κατέβουν στο ‘’κατώϊ ‘’.Εκεί άνοιξε το παλιό ‘’ σεπέτι ‘’ έβαλε στον πάτο από τα άλλα αντικείμενα που ήταν μέσα το κυπρί και

τους εξήγησε με κάτι μισόλογα ότι θα παραμείνει εκεί ως που να του έρθει ο καιρός…

-- «’Αχρη καιρού» όπως λένε και οι καλόγεροι.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2010

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Π. ΓΙΩΒΑΝΝΗΣ

-----Υ.Γ. Η ιστορία αυτή είναι αληθινή.Το πρώτο μέρος της το άκουσα παιδί από τους μεγάλους τα χειμωνιάτικα βράδια.Το δεύτερο μέρος το άκουσα από αυτόπτες μάρτυρες μετά το 1991.Κάθησα και την έγραψα για τα παιδιά του χωριού μου – για τα παιδιά της Δρόπολης ,για τα παιδιά που παίζουν τα κρύα απογεύματα του χειμώνα στη πλατεία του ΑϊΓιώργη.

Πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Αργυροκάστρου « Λαϊκό Βήμα» 15-31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011.

φίλ.Π.γ.
"λάχανα μαζέματα" ("λ.μ.")

ΤΟ ΦΥΛΑΚΕΙΟ ΓΕΩΡΓΟΥΤΣΑΤΩΝ- " ΤΟ ΤΑΜΠΟΡΙ"

§ Η ”τούρκικη’’ λέξη ταμπόρι σημαίνει σταθμός - φυλάκιο – παρατηρητήριο.

Το "πέρασμα των Γεωργουτσατών" από την θάλασσα (Ιόνιο) προς την ενδοχώρα, πρέπει να ήταν πάντοτε από τα σημαντικά της περιοχής . Αυτό το μαρτυρούν οι δύο σταθμοί – ταμπόρια που βρίσκονται στις άκρες του, στην Κιάφα της Μουζίνας και στην ομώνυμη τοποθεσία στους Γεωργουτσάτες. Δέν είναι τυχαία άλλωστε το ότι κάποιο σημαντικό πρόσωπο στην αρχαιότητα είχε θαφτεί στους πρόποδες της πλαγιάς που βρίσκονταν το «ταμπόρι» των Γεωργουτσατών ,ότι πολύ κοντά εκεί βρέθηκε πανάρχαιος καλά κριμένος για αιώνες θησαυρός και ότι οι Τούρκοι,από τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας τους στην περιοχή, είχαν μετονομάσει το χωριό ‘Αϊ Θανάσης σε Ισιαράτ πού σημαίνει σημάδι.Την σπουδαιότητα αυτού του φυλακίου επιβεβαιώνει και ένα δημοσίευμα της παλιάς Πανηπειρωτικής εφημερίδας «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» στις 5 Σεπτεμβρίου του 1903.

Σε ανταπόκριση από το Αργυρόκαστρο ‘’πλέκετε’’ το εγκώμιο του Δροπολίτη – Σωφρατικινού φύλακα Δημ. Π. Κύργιου, ο οπόίος υπηρέτησε την τουρκική ‘’τζανταρμερία’’(χωροφυλακή)για πάνω από 17 χρόνια σε Μπεράτι, Αργυρόκαστρο ,Δρόπολη και άλλα μέρη, με μεγάλη επιτυχία.Το ότι υπηρετούσε την εποχή εκείνη στο ‘’νταμπόρι’’ ένα τόσο σημαντικό στέλεχος της χωροφυλακής είναι ακόμη ένας λόγος ,που δείχνει την στρατηγική θέση της περιοχής μας .Θέση ,η οποία είχε επιλεγεί από τις αρχές του 1890 και για την εγκατάσταση τουρκικού στρατοπέδου(στα χάνια).

Το τούρκικο στρατόπεδο των Γεωργουτσατών,διαδέχθηκαν τα ελληνικά και άλλα διεθνή στρατεύματα από το 1913 ως το 1921.Ακολούθησε ο αλβανικός στρατός ως το 1939 ,οπότε τα ιταλικά κατοχικά στρατεύματα έκτισαν τους μεγάλους στρατώνες (ολόκληρο χωριό),κτήρια των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα.
Ως πριν λίγα χρόνια σώζονταν το κτήριο του σταθμού – φυλακίου στην θέση ,πού ήταν προηγουμένως το τούρκικο ‘’νταμπόρι’’.
Το κτήριο αυτό ,με μεσημβρινό προσανατολισμό ,ήταν κτισμένο από καλοπελεκημένη ντόπια πέτρα , σε διαστάσεις περίπου 6Χ4 μέτρα με ευρύχωρη πόρτα και παράθυρα.Οι αναλογίες του ,τα ανοίγματα του και τα ‘’πελεκήματα’’ των γωνιών του μαρτυρούν την καθοδήγηση των μαστόρων από έμπειρο μηχανικό αρχιτέκτονα,ο οποίος βάδιζε μάλλον πάνω σε προκαθορισμένα σχέδια του ιταλικού στρατού.
Παρόμοια είναι και τα φυλάκια που χτίστηκαν την ίδια εποχή στην Μουζίνα (κιάφα) και στην Γορίτσα , σε άλλες διαστάσεις ανάλογα με την χρήση τους.Των Γεωργουτσατών χρησίμευσε αποκλειστικά για φυλάκιο και γραφείο των μηχανικών που επιμελήθηκαν την κατασκευή του δρόμου Κακαβιά - Γεωργουτσάτες – Μουζίνα – (και) Γορίτσα. Της Μουζίνας για το ίδιο διάστημα και την επέκτασή του προς Αγ.Σαράντα. Της Γορίτσας , από Γεωργουτσάτες προς Γορίτσα και Δερβιτσάνη ,όπου υπήρχε άλλο φυλάκιο για την επίβλεψη του δρόμου προς Αργυρόκαστρο.
Στης Μουζίνας και της Γορίτσας υπήρχε και μικρή φρουρά ,των Γεωργουτσατών η φρουρά ενισχύονταν από το στρατόπεδο.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο δρόμος Κακαβιά – Γεωργουτσάτες για την ευθύτητα του μετονομάστηκε από τους Δροπολίτες «λαμπάδα».Επίσης σε αυτά τα στρατιωτικής φύσεως έργα βρήκαν δουλειά πολλοί Δροπολίτες με καλά μεροκάματα, λέγετε ότι την εποχή της ιταλοκρατίας ‘’έπεσε’’ πολύ χρήμα τόσο από τα έργα,όσο και από την κατανάλωση (προ πάντων σε αλκοόλ)που έκαναν οι Ιταλοί στρατιώτες.

Στην φωτογραφία εικονίζετε το «νταμπόρι»όπως ήταν πριν την κατεδάφισή του. Ακολουθεί η ανταπόκριση από την «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» 5^ης/9^ου/1903.

Φ.Π.Γ. 4^ος/2013.

ΡΩΜΑΝΙΩΤΕΣ - ΓΙΑΝΝΙΩΤΟΕΒΡΑΙΟΙ στην Αμερική.

-- Ένα μικρό αφιέρωμα στην επέτειο του Ολοκαυτώματος .... των Ιωαννίνων 25/3ου/1944
-- Τρία δημοσιεύματα από τον αθηναϊκό και γιαννιώτικο τύπο για τους "ΓιαννιωτοΕβραίους" της Αμερικής.
-- ... και ένα μικρό αφιέρωμα στην Γιαννιωτοεβραιοπούλα τραγουδίστρια Αμαλία Βάκα - Μάτσα (Γιάννινα 1890-Αμερική 1980), που διέπρεψε στην Αμερική.

                                                     ***************

                                         Α'

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΕΧΝΕΣ & ΓΡΑΜΜΑΤΑ (σελ.2)    -- Παρασκευή 24 - Κυριακή 26 Δεκεμβρίου 2010

             Εβραίοι στις ΗΠΑ με την Ελλάδα μέσα τους

Ρωμανιώτες από τα Γιάννενα πήγαν στην Νέα Υόρκη ως μετανάστες στις αρχές του 20ου αιώνα και έχτισαν εκεί την συναγωγή τους.

Φωτογραφία από τα αρχεία της συναγωγής που απεικονιζει εοτή των Ελλήνων Εβραίων της Νέας Υόρκης, το 1937,στην οποία παρευρίσκεται ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής,Αθηναγόρας,και άλλοι Έλληνες επίσημοι.Οι Ρωμανιώτες διατήρησαν την ελληνική τους συνείδηση και στη Νέα Υόρκη.

Η Ρωμανιότικη Συναγωγή που χτίστηκε το 1927 από Γιαννιώτες Εβραίους στην Νέα Υόρκη,ανήκει στα διατηρητέα κτίρια της πόλης

****************

Β'

******************************

Γ'

*********************

ΑΜΑΛΙΑ ΒΑΚΑ - ΜΑΤΣΑ

Η Γιαννιωτοεβραιοπούλα τραγουδίστρια στην Αμερική

Σύντομο Βιογραφικό

Η Αμαλία Βάκα γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1890 και πέθανε στην Αμερική το 1980.Μαζί με την Μαρίκα Παπαγκίκα, την Κ. Κούλα, την Αγγελική Καραγιάννη και την Βιργινία Μαγκίδου είναι από τις σημαντικότερες γυναίκες εκπροσώπους του τραγουδιού και των ηχογραφήσεων στην Αμερική.

Η Αμαλία Βάκα ή Μάτσα όπως συχνά αναφέρεται στους καταλόγους των δισκογραφικών εταιριών τις Αμερικής, ήταν εβραϊκής καταγωγής. Παντρεύτηκε στην Αμερική και απέκτησε μια κόρη, η οποία στο τραγούδι «Μαυρομαλού» ακούγεται να λέγει "γεια σου Μητέρα!".

Η ίδια πάντως υπήρξε μοναχική μέχρι το τέλος της. Συνεργάστηκε δε με πολλούς μουσικούς, κυρίως Γιαννιώτες, όπως το Λούη Ρασσιά (τσιμπάλλο), τον Σπύρο Στάμο (τσιμπάλλο), τον Ιωάννη Πάπα (κλαρίνο), τον Αλέξη Ζούμπα (βιολί), τον Κώστα Γκαντίνη (κλαρίνο), τον Θεόδωρο Κάππο (κανονάκι), τον Γιάννη Ντάλλα (κλαρίνο) και άλλους.

Η Αμαλία Βάκα, όπως διαφαίνεται μέσα από τις τέλειες εκτελέσεις της, δεν είχε μόνο ορθοφωνία και εύπλαστη, ζεστή, βυζαντινή φωνή με σπάνιο μέταλλο, αλλά επιπροσθέτως κατείχε πολλές μουσικές γνώσεις επάνω στα μακάμια, αφού είναι η μόνη που τραγούδησε σπάνια τραγούδια σε μεικτούς δρόμους, τα οποία έμειναν ανεπανάληπτα και ουδείς των συγχρόνων της απετόλμησε να κάνει δεύτερη εκτέλεση.

Η Αμαλία Βάκα τραγούδησε δημοτικά, γιαννιώτικα (τοπικά τραγούδια των Ιωαννίνων, σμυρναίικα και αμανέδες